Sử dụng nhiều phương ngôn trong sáng tác văn học: Một phương pháp sáng tác văn học đặc sắc ở Trung Quốc

011015/tsvh.mp3

D/H: Xin chào quý vị và các bạn, hoan nghênh quý vị và các bạn đến với tiết mục "Tuần san Văn hoá", tôi là Duy Hoa.

H/A: Xin chào quý vị và các bạn, tôi là Hùng Anh.

D/H: Thưa quý vị và các bạn, trong cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" của nhà văn Kim Vũ Trình xuất hiện rất nhiều phương ngôn Thượng Hải. Có lẽ nhiều người cho rằng, tác phẩm văn học xuất hiện nhiều phương ngôn sẽ gây không ít phiền phức cho bạn đọc.

H/A: Nhưng, điều khiến nhà văn Kim Vũ Trình cảm thấy bất ngờ là, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" hầu như hoàn toàn được viết bằng phương ngôn Thượng Hải lại nhận được sự yêu thích của nhiều bạn đọc không phải người Thượng Hải.

D/H: Cách đây ít lâu, Giải Văn học Mao Thuẫn lần thứ 9, một trong những giải thưởng văn học danh giá nhất Trung Quốc đã công bố danh sách trao giải, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" đã có mặt trong danh sách này.

H/A: Thật trùng hợp, trong danh sách các tác phẩm được đề cử tranh giải Mao Thuẫn lần này, cuốn tiểu thuyết "Gia đình chúng tôi" của nhà văn Tứ Xuyên Nhan Ca cũng sử dụng một lượng lớn phương ngôn Tứ Xuyên, để lại ấn tượng sâu sắc cho bạn đọc.

D/H: Cuốn tiểu thuyết "Gia đình chúng tôi" đã kể lại câu chuyện xảy ra tại thị trấn Bình Lạc, một thị trấn hư cấu ở tỉnh Tứ Xuyên, khiến mọi người cảm thấy rất mới mẻ.

H/A: Việc thêm vào nhiều nguyên tố phương ngôn trong sáng tác văn học đã trở thành một hiện tượng trên văn đàn Trung Quốc thu hút sự chú ý của mọi người.

D/H: Quý vị và các bạn thân mến, trong tiết mục "Tuần san Văn hoá" hôm nay, Hùng Anh và Duy Hoa xin giới thiệu với quý vị và các bạn hiện tượng sử dụng một lượng lớn phương ngôn trong sáng tác văn học trên văn đàn Trung Quốc.

H/A: Thưa quý vị và các bạn, ở Trung Quốc, dù tiếng Hán hay các thứ tiếng dân tộc thiểu số đều có nhiều phương ngôn, chỉ riêng tiếng Hán Trung Quốc được chia thành 8 khu vực phương ngôn.

D/H: Thêm vào nguyên tố phương ngôn trong tác phẩm văn học, khiến sức cuốn hút của địa phương được khai thác đầy đủ, vừa mang lại sự trải nghiệm đặc biệt cho bạn đọc khi đọc tiểu thuyết, vừa thu hẹp khoảng cách giữa tác phẩm văn học với nhóm người sử dụng phương ngôn này.

H/A: Chị Trần Chi Viêm 25 tuổi, sinh ra và lớn lên tại Thượng Hải, chị cho biết, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" mang lại sự trải nghiệm đọc sách đặc biệt cho chị, vì chị rất dễ hoà mình vào môi trường được tạo nên bằng phương ngôn Thượng Hải, làm cho chị cảm thấy vừa quen thuộc vừa dễ chịu.

D/H: Chị Trần Chi Viêm cho biết, chị thỉnh thoảng đi qua những con ngõ và cây cầu từng xuất hiện dưới ngòi bút của nhà văn Kim Vũ Trình, làm cho chị hiểu sâu hơn về đô thị mà chị cư trú.

H/A: Tính đến nay, tiểu thuyết "Phồn Hoa" đã bán ra hơn 300 nghìn cuốn và được chấm điểm 8,8 trên trang mạng douban.com, mạng xã hội với mô hình người dùng tạo ra nội dung (UGC) nổi tiếng của Trung Quốc.

D/H: Có cư dân mạng thậm chí đánh giá rằng: "Tôi thấy ghen tị vì mình không phải là người Thượng Hải khi đọc cuốn tiểu thuyết này".

H/A: Anh Hàn Vĩnh Bằng bằng tuổi chị Trần Chi Viêm, anh sinh ra ở tỉnh Cam Túc, hiện đang làm việc ở Bắc Kinh, anh cũng là một bạn đọc hâm mộ cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa". Anh cho biết phương ngôn Thượng Hải là phần anh yêu thích nhất trong cuốn tiểu thuyết này.

D/H: Anh Hàn Vĩnh Bằng còn cho biết, trước đó, sự hiểu biết của anh đối với Thượng Hải chủ yếu có được sau vài chuyến đi thăm thú qua loa, lối viết tế nhị của nhà văn Kim Vũ Trình là "kiến thức mới mẻ" đối với anh.

H/A: Thực ra, sử dụng phương ngôn trong tác phẩm văn học chẳng phải là hiện tượng mới trong những năm qua.

D/H: Vâng. Nhà văn Kim Vũ Trình cho biết, trong thời kỳ cuối đời nhà Thanh và Trung Hoa Dân Quốc, sử dùng phương ngôn trong sáng tác văn học phát triển hơn so với văn học bạch thoại. Văn bạch thoại là chỉ lối hành văn với cách dùng từ gần với văn nói.

H/A: Vâng. Trong cuốn tiểu thuyết "Hải Thượng Hoa Liệt Truyện" của nhà văn Hàn Bang Khánh sử dụng rất nhiều phương ngôn vùng Giang Nam; trong cuốn tiểu thuyết "Chính Hồng Kỳ Hạ" của nhà văn Lão Xá, dòng văn mang đậm đặc điểm tiếng Bắc Kinh; trong cuốn tiểu thuyết "Đào Kim Ký" của nhà văn Sa Thinh phần lớn là phương ngôn Tứ Xuyên.

D/H: Vâng. Sử dụng phương ngôn trong sáng tác văn học khiến những tác phẩm văn học này bảo tồn được phong tục tập quán đặc sắc địa phương thời đó, trở thành tác phẩm xuất sắc trong lịch sử văn học.

H/A: Cùng với tiến trình hiện đại hoá được đẩy mạnh và trung tâm văn hoá truyền lên miền Bắc, sử dụng tiếng phổ thông Trung Quốc sáng tác văn học trở thành dòng chính trong văn học đương đại.

D/H: Vâng. Mặc dù những cuốn tiểu thuyết như "Tần Xoang" của nhà văn Giả Bình Ao, "Thụ Hoạt" của nhà văn Diêm Liên Khoa từng được ca ngợi vì mang đậm màu sắc phương ngôn, nhưng đa số phương ngôn được sử dụng trong sáng tác văn học là phương ngôn khu vực miền Bắc, còn tác phẩm văn học thành công sử dụng nguyên tố phương ngôn khu vực miền Nam thì có thể đếm trên đầu ngón tay.

H/A: Trong bối cảnh này, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" và "Gia đình chúng tôi" là sự thử sức rất bổ ích. Nhà văn Kim Vũ Trình nói thẳng thắn rằng, sáng tác tiểu thuyết "Phồn Hoa" là "tìm kiếm tính độc đáo".

D/H: Chủ tịch Hội Nhà văn tỉnh Tứ Xuyên A Lai ca ngợi tiểu thuyết "Gia đình chúng tôi" "đã tạo ra một hướng đi cho văn học mang đậm đặc sắc khu vực, cụ thể là đặc sắc khu vực Tứ Xuyên".

H/A: Một thế kỷ trước, học giả nổi tiếng Hồ Thích từng đánh giá cuốn tiểu thuyết "Hải Thượng Hoa Liệt Truyện" như sau: "Nhân vật trong tác phẩm viết bằng tiếng quan thoại là những người sống nhưng không tự nhiên, còn nhân vật trong dòng văn phương ngôn địa phương mang lại cho bạn đọc cảm giác đây là nhân vật rất sống động và tự nhiên".

D/H: Giáo sư khoa Trung văn trường Đại học Bắc Kinh Trương Di Vũ cho rằng, phương ngôn trong tác phẩm văn học rất bổ ích cho nâng cao tính sinh động của lối hành văn và hình thành đặc sắc địa phương, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" của nhà văn Kim Vũ Trình là một sự thử sức rất tốt.

H/A: Tuy nhiên, một số nhân sĩ chuyên ngành cũng lo ngại, liệu sáng tác bằng phương ngôn có phá hoại tính văn học của tác phẩm hay không.

D/H: Vâng. Nhà văn A Lai nói thẳng thắn rằng, "Phương ngôn là một vỏ bọc bên ngoài, nó tạo nên một khả năng về lối hành văn, nhưng cũng tạo nên sự hạn chế về biểu đạt".

H/A: Theo Giáo sư Trương Di Vũ, sử dụng phương ngôn trong sáng tác văn học phải duy trì ở mức độ thích hợp, không nên để bạn đọc cảm thấy thiếu thoải mái khi đọc sách.

D/H: Điều khiến Giáo sư Trương Di Vũ cảm thấy vui mừng là, nhiều nhà văn đã ý thức được vấn đề này khi sáng tác văn học. Chẳng hạn, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" đã duy trì ở mức độ thích hợp và hạn chế khi sử dụng phương ngôn Thượng Hải, vì vậy, bạn đọc không gặp phải nhiều trở ngại khi đọc tiểu thuyết này.

H/A: Đây cũng là vấn đề mà nhà văn Kim Vũ Trình quan tâm khi sáng tác văn học. Theo những người Thượng Hải, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" chưa phải là cuốn tiểu thuyết được viết hoàn toàn bằng phương ngôn Thượng Hải, vì nhà văn Kim Vũ Trình không hề sử dụng những từ xưng hô cơ bản trong phương ngôn Thượng Hải.

D/H: Vâng. Nhà văn Kim Vũ Trình cho biết, đã "cải lương" phương ngôn Thượng Hải trong tiểu thuyết, đây là một sự hy sinh rất lớn về ngôn ngữ, nhưng cũng chính vì vậy, cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" mới càng được nhiều bạn đọc hoan nghênh.

H/A: Khi đề cập tới việc sử dụng nhiều phương ngôn trong sáng tác văn học trong tương lai, Giáo sư Trương Di Vũ cho biết nên "khai thác và giới thiệu tổng thể phương ngôn" trên cơ sở thích hợp, "để mọi người hiểu biết đầy đủ văn hoá đa nguyên đằng sau phương ngôn".

D/H: Trên trang cuối của cuốn tiểu thuyết "Phồn Hoa" có một bài thơ của nhà văn Mục Đán, trong đó có câu: "Lặng lẽ, chúng ta ôm nhau trong thế giới được chiếu sáng bằng ngôn ngữ".

H/A: Bạn đọc Hàn Vĩnh Bằng rất thích câu thơ này và tán thành quan điểm của nhà thơ, anh mong ở mỗi khu vực phương ngôn lớn đều sẽ xuất hiện những tác phẩm hay hơn, để mọi người hiểu biết và giao lưu lẫn nhau thông qua tác phẩm văn học.

D/H: Quý vị và các bạn thân mến, ngày 1/10 là Quốc khánh Trung Quốc, trước khi kết thúc tiết mục "Tuần san Văn hoá" hôm nay, Hùng Anh và Duy Hoa xin mời quý vị và các bạn thưởng thức bài hát "Tôi và tổ quốc tôi".

H/A: Quý vị và các bạn thân mến, tiết mục "Tuần san Văn hoá" hôm nay đến đây là hết, Hùng Anh cảm ơn sự quan tâm theo dõi của quý vị và các bạn.

D/H: Duy Hoa xin hẹn gặp lại quý vị và các bạn vào tiết mục "Tuần san Văn hoá" tuần tới.