Làn điệu sản xuất bốn mùa của dân tộc Ha-ni

Làn điệu sản xuất bốn mùa của dân tộc Ha-ni được lưu truyền tại khu vực tập trung sinh sống của dân tộc Ha-ni như các huyện Hồng Hà, Nguyên Dương, Lộc Xuân, Kim Bình, Kiến Thủy của Châu tự trị dân tộc Ha-ni, dân tộc Di Hồng Hà tỉnh Vân Nam, thời gian bắt nguồn muộn nhất là vào đời Đường. Là bộ từ điển bách khoa về kỹ thuật sản xuất trên ruộng bậc bang miền núi cũng như nghi lễ kiêng kỵ trong lao động, làn điệu sản xuất bốn mùa của dân tộc Ha-ni gồm 5 nội dung như lời dẫn, mùa đông, mùa xuân, mùa hè và mùa thu. Phần dẫn nhấn mạnh làn điệu sản xuất bốn mùa do tổ tiên để lại có ý nghĩa đối với sự tồn tại của dân tộc Ha-ni, phần còn lại đã trình bày trình tự, yếu điểm kỹ thuật trong canh tác ruộng bậc thang theo thứ tự bốn mùa, cũng như kiến thức thiên văn, lịch pháp, quy luật biến đổi giữa các loài thực vật với khí hậu trong giới thiên nhiên, kiến thức lễ tế ngày hội cũng như quy phạm lễ độ nhân sinh tương ứng.

Làn điệu sản xuất bốn mùa có hệ thống hoàn chỉnh nghiêm ngặt, dân dã dễ hiểu, có cả thể tụng và thể hát, ngôn ngữ sống động hoạt bát, gần gũi với sản xuất và đời sống, hơn nữa có lịch sử lâu đời, có cơ sở quần chúng rộng rãi. Không những là sự tổng kết toàn diện về kỹ thuật sản xuất ruộng bậc thang, cũng là kiệt tác tổng hợp của quy phạm đạo đức luân lý xã hội dân tộc Ha-ni.

Làn điệu sản xuất bốn mùa đã chứng kiến chặng đường bể dâu biến thiên của nền văn minh trồng lúa trên ruộng bậc thang của dân tộc Ha-ni, có giá trị tham khảo quan trọng đối với việc nghiên cứu giá trị lịch sử và khoa học của văn minh trồng lúa trên ruộng bậc thang. Hơn nữa, phong cách trình bày bằng ngôn ngữ bộc trực, mộc mạc, hài hước đã mang lại cảm giác gần gũi, cảm động cũng như giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ cho mọi người. Bất kể là quá khứ hay là hiện nay, làn điệu sản xuất bốn mùa truyền khẩu này đều phát huy vai trò chỉ đạo đối với sản xuất và đời sống xã hội của dân tộc Ha-ni.

Cùng với sự phát triển của xã hội và toàn cầu hóa kinh tế, nhất là văn hoá ngoại lai có thế mạnh không ngừng thâm nhập, đã làm thay đổi quan niệm giá trị của thế hệ trẻ dân tộc Ha-ni, việc kế thừa làn điệu sản xuất bốn mùa dân tộc Ha-ni đã xuất hiện tình trạng thiếu người kế cận. Hiện nay, nghệ nhân và thầy cúng có thể truyền hát làn điệu sản xuất bốn mùa một cách hệ thống chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay, người Ha-ni thế hệ trẻ sốt sắng học làn điệu sản xuất này là cực kỳ hiếm thấy. Công việc cứu vãn, bảo tồn làn điệu sản xuất bốn mùa là điều bức xúc nhất hiện nay.