Tranh Đông Ba của dân tộc Na-si

Tranh Đông Ba của dân tộc Na-si

Tranh Đông Ba là một nội dung quan trọng trong nghệ thuật văn hóa Đông Ba của dân tộc Na-si, lưu truyền tại khu phố cổ thành phố Lệ Giang và khu vực Huyện tự trị dân tộc Na-si Ngọc Long tỉnh Vân Nam. Nội dung tranh Đông Ba chủ yếu miêu tả thần linh trong tín ngưỡng dân gian, tổ tiên và động vật trong truyền thuyết của dân tộc Na-si..., thể hiện quan hệ hài hòa giữa con người với thiên nhiên, chủ yếu có hình thức tranh kinh sách, tranh ván gỗ, tranh giấy, tranh cuộn...

Tranh Đông Ba của dân tộc Na-si

Tranh kinh sách Đông Ba gồm tranh và văn tự, tranh trang bìa, tranh trang minh họa và tranh đề Đông Ba... Tranh ván gỗ Đông Ba là hình ảnh được vẽ trên mặt ván gỗ chế tác đơn giản, chủ yếu dùng trong hoạt động tế lễ cắm đất của dân tộc Na-si, bắt nguồn từ "tấm gỗ hình mặt người" của người Khương cổ miền tây bắc Trung Quốc thời Tây Hán và Đông Hán. Tranh giấy Đông Ba được vẽ trên giấy thô tự chế, chủ yếu gồm hai loại, một loại là vẽ tượng thần, hoặc dựng trước thần đàn để lễ tế, hay đội trên đỉnh đầu thầy cúng; loại khác là phổ điển hội hoạ, được dùng làm quy tắc của các họa sĩ, hoặc làm giáo trình khi kế thừa hội họa, phổ điển hội họa chủng loại khá nhiều, có thể tự hình thành hệ thống. Tranh cuộn Đông Ba phần lớn vẽ trên vải đay hoặc vải thô, xung quanh dùng vải xanh bồi khung, trên có thiên cán, dưới có địa trục, nội dung hội họa phần lớn là thần linh mà dân tộc Na-si tín ngưỡng. Tranh cuộn đã tham khảo kỹ thuật hội họa của dân tộc Tạng, dân tộc Hán trên cơ sở kế thừa hội họa truyền thống dân tộc Na-si, đồng thời hấp thu nguyên tố văn hóa Phật giáo, Đạo giáo, đặc biệt là hấp thu đặc điểm nghệ thuật tạc tượng Thangka của dân tộc Tạng kể từ nhà Nguyên và nhà Minh đến nay, hình thành một hình thức hội hoạ mới. Tranh cuộn "Thần Lộ đồ" là tác phẩm đồ sộ huy hoàng trong nghệ thuật hội họa Đông Ba, dài vài chục mét, gồm hơn một trăm bức tranh liên hoàn, đã miêu tả hình ảnh của hơn 360 người và động vật, quang cảnh hoành tráng, khí thế hùng vĩ, kỹ nghệ cao siêu, đã phản ánh ý thức sự sống linh hồn bất diệt và quan niệm luân lý hoàn thiện nhân sinh của dân tộc Na-si.

Tranh Đông Ba chủ yếu lấy phiến gỗ, giấy Đông Ba, vải đay làm chất liệu, dùng bút tre ngòi bút làm bằng nhựa thông hun đen vẽ phác họa, sau đó phủ lên các loại màu thiên nhiên, màu sắc rực rỡ, trải qua hàng trăm năm không bị phai màu. Hình tượng hội họa mang đậm ý nghĩa nguyên sơ, chủ yếu thể hiện bằng các đường nét, đồng thời không chú trọng tỷ lệ hình thể của bên ngoài sự vật, nhưng mộc mạc sống động, kỳ dị huyền bí, thú vị vô cùng, phần lớn sử dụng các loại màu nguyên sơ, rực rỡ đẹp mắt. Rất nhiều bức tranh vừa là chữ vừa là tranh, lưu giữ đặc trưng chữ viết tượng hình nồng đậm, là "hóa thạch sống" của việc nghiên cứu nghệ thuật hội họa nguyên thủy của nhân loại.