Thăm làng nghề tranh tết Miên Trúc

Tranh tết là một hình thức nghệ thuật giàu đặc sắc dân gian nhất trong hội họa truyền thống Trung Quốc. Tranh tết có lịch sử lâu đời và có khá nhiều nơi sản xuất, trong có tranh tết Miên trúc Tứ Xuyên, tranh tết Dương liễu xanh Thiên Tân, tranh tết Duy Phường Sơn Đông và tranh tết Đào hoa ổ Tô Châu, được gọi là bốn thể tranh tết lớn Trung Quốc. Sau đây, chúng ta sẽ đến thăm làng nghề tranh tết Miên Trúc tỉnh Tứ Xuyên, để tìm hiểu một trong bốn loại tranh tết này.

Tranh tết Miên Trúc còn gọi là tranh tết bản gỗ Miên Trúc, vì nó được sản xuất tại thành phố Miên Trúc tỉnh Tứ Xuyên nơi xứ sở của giấy tre, nên mới đặt tên gọi này. Tranh tết Miên Trúc có lịch sử lâu đời, sớm nhật bắt đầu từ triều nhà Tống Trung Quốc, đến những năm thời vua Càn Long, Gia Khánh thì tranh tết Miên Trúc bước vào thời kỳ huy hoàng nhất. Bấy giờ cả huyện Miên Trúc có hơn 300 xưởng sản xuất tranh tết lớn nhỏ, với hàng nghìn nhân viên chuyên nghiệp, mỗi năm sản xuất hơn 1200 tờ tranh tết, sản phẩm được bán sang các nước và khu vực như Ấn Độ, Nhật Bản, Việt Nam, Mi an ma và Hồng Kông, Ma Cao v v. Năm 2006, tranh tết bản gỗ Miên Trúc và tranh tết Đào hoa ổ Tô Châu được đưa vào di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Làng nghề tranh tết Trung Quốc này nằm ở thị trấn Hiếu Đức thành phố Miên Trúc và thành phố Đức Dương tỉnh Tứ Xuyên, bên tường ngoài nhà nào nhà nấy đều vẽ tranh tết tươi tắn với nhiều thể loại khác nhau, khiến ta phảng phất như bước vào nhà triển lãm tranh tết rộng lớn. Trong đó có các bức tranh ngộ nghĩnh và vui vẻ như "Chuột gả con", "Tống phúc đồng tử", "Võ sĩ hiển oai thần", "Tranh đồng lạc" v v.

Tranh tết Miên Trúc ban đầu đều là khắc bản gỗ, mỗi bức tranh có một bản gỗ riêng. Trước hết, đem hình vẽ khắc trên bản gỗ, sau đó bôi màu rồi in ốp, thường thì mỗi bức tranh phải trải qua khoảng 30 công đoạn. Tranh có màu sắc tươi tắn với đủ loại màu sắc, công đoạn khó nhất là nét mặt của nhân vật, đây là phần việc chi tiết và dày công nhất.

Tranh tết Miên Trúc có nội dung phong phú, những hình vẽ nhân vật lịch sử, truyện tuồng kịch, phong tục tập quán dân tộc, các hình vẽ hoa, chim, sâu bọ, cá v v, đều là những đề tài thường thấy trong tranh tết.

Do chịu sự ảnh hưởng của văn hoá Ba Thục, tranh tết Miên Trúc đậm đà hơi thở đồng quê và đặc sắc địa phương. Thí dụ người Tứ Xuyên ưa thích món lẩu nhúng ớt cay, nên tranh tết Miên Trúc đã phản ánh được vị cay này, màu ớt đỏ đặc biệt tươi tắn và rất nổi bật. Đặc sắc Ba Thục đậm đà khiến tranh tết Miên Trúc được các nhân sĩ trong và ngoài nước rất ưa thích.

So với tranh tết Dương liễu xanh Thiên Tân, tranh tết Duy Phường Sơn Đông và tranh tết Đào hoa ổ Tô Châu, thì tranh tết Miên Trúc có đặc điểm vượt trội nhất về mặt vẽ thủ công.

Nhưng năm 2008, trận động đất lớn xảy ra tại Vấn Xuyên đã khiến làng nghề tranh tết này bị phá hoại nghiêm trọng, được sự giúp đỡ xây dựng của thành phố Tô Châu tỉnh Giang Tô, làng nghề tranh tết hiện nay đã trở thành cơ sở nghề tranh tết, lấy sản xuất tranh tết, du lịch và giao dịch kết hợp thành một khối, đã xây mới 8 làng nghề tranh tết Miên Trúc gồm: Quảng trường tranh tết, Đại lộ cảnh quan, Viện bảo tàng tranh tết, nhà xưởng tranh tết dân gian v v.

Hiện nay, tranh tết Miên Trúc đã khai thác được một loạt sản phẩm như: Tranh tết thêu, tranh tết bản khắc, tranh tế kim tuyến, tranh tết hồ lô, tranh tết tre đan, tranh tết khắc gỗ, cũng như trang phục vẽ tranh tết, quạt vẽ tranh tết, lịch vẽ tranh tết, thiếp mừng vẽ tranh tết, ô vẽ tranh tết v v.