Kịch cổ truyền Quảng Tây lại tiếp tục toả sáng

2011-01-31 10:40:00 cri

Quý vị và các bạn thính giả thân mến, ở huyện Phù Tuy thành phố Sùng Tả Quảng Tây miền tây nam Trung Quốc có một nhóm người nông dân chất phác, vì có sở thích và ước mơ chung, bắt đầu từ năm 2004, những người nông dân đó đưa những chương trình văn nghệ dân gian tự biên tự diễn như Hát Xuân Ngưu, kịch hái hoa trà đi vào các gia đình nông dân, đi vào thành phố, đi vào nhà trường, khiến loại hình nghệ thuật cổ truyền Hát xuân ngưu và kịch hái hoa trà đứng trước nguy cơ bị thất truyền của huyện Phù Tuy lại tỏa sáng. Trong tiết mục Đại gia đình các dân tộc Trung Hoa hôm nay, Hải Vân xin mời quý vị và các bạn làm quen với Đội văn nghệ nghiệp dư ở thị trấn Sơn Khư huyện Phù Tuy, thưởng thức loại hình văn nghệ dân gian đặc sắc này.

Các bạn đang nghe là tiếng nhạc tập diễn của Đội văn nghệ nghiệp dư thị trấn Sơn Khư huyện Phù Tuy Quảng Tây do Trưởng Phòng Văn hóa thị trấn Diêu Văn dẫn đầu tại phòng tập diễn tầng hai của Phòng Văn hóa. Trong phòng tập rộng khoảng 60 mét vuông, các chị em phụ nữ trong trang phục dân tộc Choang đang tập múa ương ca, trong khi đó một nam diễn viên đang dắt một con trâu già do hai diễn viên khác đóng giả làm động tác cày ruộng theo sau các chị em phụ nữ, nam diễn viên cất giọng hát lĩnh xướng, nữ diễn viên hát phụ họa trầm bổng, tiếng hát cao vút sang sảng, làn điệu du dương.

Tắm mình trong làn điệu du dương này, Trưởng phòng văn hóa Diêu Văn kể lại câu chuyện lần đầu tiên ông tiếp xúc với loại hình nghệ thuật hát Xuân Ngưu và kịch hái hoa trà.

Năm 1994, tại một buổi liên hoan biểu diễn văn nghệ do thị trấn Sơn Khư tổ chức, Trưởng phòng Văn hóa Diêu Văn lần đầu tiên tiếp xúc đến với Hát Xuân Ngưu-loại hình văn nghệ dân gian dân tộc Choang và kịch hái hoa trà-kịch truyền thống đặc biệt của trị trấn Sơn Khư, ngay lập tức ông bị loại hình văn hóa đặc sắc này cuốn hút. Từ lúc đó, ông bắt đầu trăn trở suy nghĩ dẫn dắt Phòng Văn hóa thị trấn đi lên con đường phát triển văn hoá dân gian mang đặc sắc địa phương:

Người dân của Thị trấn Sơn Khư huyện Phù Tuy luôn tôn sùng và quý trọng con trâu, coi con trâu như là người mẹ của mình, đồng thời có phong tục "hát xuân ngưu", có nghĩa là ca ngợi con trâu. Sau mùa thu hoạch, nghệ nhân dân gian sẽ đóng giả làm trâu để biểu diễn cho mọi người xem, đồng thời hát nhiều bài dân ca địa phương để ca ngợi công lao của con trâu, hình ảnh nhân vật sống động, đàm thoại hài hước hóm hỉnh, có bài hát về tình yêu, bài hát về ngày lễ tết, bài hát chúc tết v.v. Trong khi đó, kịch hái hoa trà là một loại kịch mang màu sắc địa phương phức tạp hơn hát xuân ngưu, có làn điệu, và có tên hoàn chỉnh. Giọng hát du dương ngọt ngào, chủ đề của kịch phần lớn là tôn vinh chân, thiện, mỹ, phê phán cái giả, cái xấu, cái ác, là một trong những di sản văn hóa phi vật thể của huyện Phù Tuy. Trưởng phòng Văn Hoá Diêu Văn nói:

"Trước kia người dân địa phương thường đi hát Xuân Ngưu, hát kịch hái hoa trà với ông bà nội vào mùa thu hoạch, tự biên tự diễn, về sau dàn dựng thành câu chuyện, giống Việt Kịch, câu chuyện được diễn viên thể hiện bằng nhiều bản nhạc khác nhau, tính cách nhân vật khác nhau, dần dần hình thành một loại kịch."

Theo sử sách ghi chép của huyện Phù Tuy, hát Xuân ngưu và kịch hát hái hoa trà có từ đời nhà Thanh, chủ yếu tồn tại với hình thức gánh hát gia đình, song song với nghệ nhân dân gian cao tuổi và qua đời, rất nhiều gánh hát gia đình bị giải tán theo, khiến hát xuân ngưu và kịch hái hoa trà cũng ngày càng mai một. Điều này khiến ông Diêu Văn ý thức rằng, khai thác và bảo tồn hát xuân ngưu và kịch hái hoa trà-văn nghệ truyền thống dân gian rất bức xúc.

Vì vậy, bắt đầu từ năm 2002, ông Diêu Văn tự góp vốn, đi sâu vào các làng bản thăm nghệ nhân dân gian, tiến hành thu thập chỉnh lý văn nghệ truyền thống dân gian địa phương như kịch hái hoa trà, hát xuân ngưu, múa dương ô v.v.

Dưới sự ủng hộ và giúp đỡ của các nghệ nhân lão thành, ông Diêu Văn cả thảy thu thập và chỉnh lý 53 làn điệu ngắn hái hoa trà địa phương, đồng thời sáng tác 34 vở kịch hái hoa trà cổ truyền địa phương và 2 vở kịch hái hoa trà hiện đại cũng như một số tiết mục tiểu phẩm, tấu hài, dân ca, vũ đạo v.v.

Ông Diêu Văn cho rằng, cần phải kế thừa và phát huy văn nghệ truyền thống dân gian, phải có một đội văn nghệ khá hoàn chỉnh để quảng bá loại hình nghệ thuật này. Từ năm 2004, ông lại một lần nữa đi xuống làng bản, tập hợp một số người nông dân yêu thích văn nghệ từng hát xuân ngưu và diễ̃n kịch hái hoa trà và thành lập một đội văn nghệ hát xuân ngưu và Đoàn kịch hái hoa trà nông dân, mời nghệ nhân dân gian đào tạo cho diễn viên.

Sau khi thành lập đội văn nghệ, ông Diêu Văn thường xuyên dẫn đội thâm nhập vào khu vực nông thôn tổ chức biểu diễn công ích, hát kịch cổ truyền bằng hình thức thể hiện mới, tích cực cải biên kịch "hát xuân ngưu", "hái hoa trà" thành những tiết mục phù hợp sở thích của khán giả, mang ý nghĩa giáo dục, khiến văn hóa địa phương hoà nhập vào cuộc sống đời thường của quần chúng nhân dân, làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của quần chúng.

Để thể hiện sức hấp dẫn của văn nghệ truyền thống dân gian, tạo dựng hình ảnh mới của nông dân, hiện nay, Phòng văn hoá Sơn Khư hàng năm còn tổ chức Đội văn nghệ nghiệp dư nông dân vào thành phố biểu diễn, nhận được sự hoan nghênh nồng nhiệt của khán giả. "Văn hóa địa phương" của đội văn nghệ thị trấn Sơn Khư đã trở thành "bánh ngọt thơm phức" nổi tiếng gần xa.

"Chúng tôi thường thấy văn hóa xuống nông thôn, vậy văn nghệ vào thành phố cũng được chứ? Chúng tôi góp vốn lên huyện biểu diễn, còn biểu diễn ở Nam Ninh, Khâm Châu v.v. Chẳng hạn như năm nay chúng tôi từng diễn ở Nam Ninh, diễn xong còn phải tăng thêm một suất diễn, diễn đến rạng sáng 4 giờ mới kết thúc, khán giả đều không muốn rời sân khấu. Hiện nay nông dân không quê mùa như trước nữa, đều là nông dân có kiến thức, có văn hóa cả rồi."

Nhiều năm qua, Đội văn nghệ thường nhận được lời mời của quần chúng địa phương, mỗi năm phải diễn hơn 80 buổi. Năm nay, đội văn nghệ được mời đến các làng bản và các địa phương nhiều hơn, diễn hơn 160 buổi. Tuy nhiên, làm thế nào để thu hút càng nhiều thanh niên tham gia biểu diễn, khai thác và kế thừa nghệ thuật dân gian truyền thống đang là phương hướng nỗ lực của đội văn nghệ. Hai năm qua, ông Diêu Văn lại dẫn dắt đội văn nghệ triển khai một cách sáng tạo hàng loạt hoạt động "ngâm tụng kinh điển quốc học, đưa văn nghệ dân gian vào nhà trường" qua hình thức kết hợp tinh túy "đạo, hiếu, nghĩa" của quốc học truyền thống với hình thức biểu diễn văn nghệ, cũng nhận được hoan nghênh nồng nhiệt của sinh viên và các thầy cô trong trường. Sau khi xem biểu diễn, sinh viên Lê Lợi Trân ca ngợi:

"Trước đây chúng tôi không thích văn hoá dân gian lắm, hôm nay được xem biểu diễn, thấy rất hay, chúng tôi rất thích, ai cũng muốn học."

Ông Diêu Văn mong thông qua hoạt động đưa văn nghệ dân gian vào nhà trường để học sinh biết thưởng thức cũng như kế thừa văn hóa dân gian, từ đó đào tạo càng nhiều nhân tài văn nghệ dân gian.

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>