Cuộc khởi nghĩa Võ Xương

Nghe Online

Sau cuộc chiến tranh nha phiến năm 1840, hành động xâm lược của các nước đế quốc càng thêm trắng trợn, khiến Trung Quốc rơi vào tình trạng xã hội nửa phong kiến nửa thuộc địa, mâu thuẫn giữa chủ nghĩa đế quốc và dân tộc Trung Hoa ngày càng sâu sắc. Triều đình nhà Thanh mục nát đối ngoại thì đầu hàng, đối nội thì đàn áp thô bạo, mâu thuẫn giai cấp càng thêm gay gắt, dân chúng các nơi đều nổi dậy làm phản, nhưng vì các cuộc nổi dậy này đều là tự phát, nên thiếu tinh thần tổ chức và lãnh đạo. Phái cách mạng giai cấp tư sản đứng đầu là Tôn Trung Sơn qua tuyên truyền lý luận cách mạng và tổ chức chính đảng cách mạng, đã trước sau phát động 10 cuộc khởi nghĩa vũ trang, tuy các cuộc khởi nghĩa này đều bị thất bại, nhưng mỗi lần khởi nghĩa đều có tác dụng tuyên truyền cách mạng và phấn chấn lòng dân, là một sự cổ vũ mạnh mẽ đối với phong trào quần chúng các nơi đang dâng lên sôi nổi.

Tháng 7 năm 1904, một đoàn thể cách mạng đầu tiên ra đời tại Võ Xương, đó là Cơ sở bổ túc khoa học, sau đó còn lần lượt thành lập nhiều tổ chức cách mạng bí mật như Nhật Chi Hội, Văn Học Xã, Cộng Tiến Hội v v. Các đảng viên đảng cách mạng Hồ Bắc đã đi sâu vào quân đội mới tiến hành tuyên truyền cách mạng, phát triển tổ chức cách mạng trong quân ngũ, qua vận động lâu dài và đầy gian khổ, đã từng bước nắm được quyền kiểm soát trong quân đội, đến trước ngày khởi nghĩa Võ Xương, đã có 1/3 binh lính trong quân đội mới tham gia vào tổ chức cách mạng, trở thành lực lượng nòng cốt trong cuộc khởi nghĩa Võ Xương. Tháng 4 năm 1911, sau khi cuộc khởi nghĩa Hoàng Hoa Cương- Quảng Châu thất bại, các nhà lãnh đạo Đồng Minh Hội quyết định chuyển dịch trung tâm cách mạng sang lưu vực sông Trường Giang, dưới sự thúc đẩy của Đồng Minh Hội đã thực hiện liên hợp các tổ chức cách mạng tại Hồ Bắc. Mùa hè cùng năm Phong trào Bảo Lộ -Tứ Xuyên bùng nổ, báo hiệu cơn bão táp cách mạng trong cả nước đã bắt đầu. Lúc này phần lớn Quân đội mới đóng ở Vũ Hán đã bị điều vào Tứ Xuyên, lực lượng tầng lớp thống trị ở đây rất mỏng manh, điều kiện cho cuộc khởi nghĩa Võ Xương đã chín muồi.

Ngày 24 tháng 9 năm 1911, Văn Học Xã và Cộng Tiến Hội đã tổ chức hội nghị liên tịch tại Võ Xương, thành lập cơ quan lãnh đạo cuộc khởi nghĩa, bộ tổng tư lệnh lâm thời đặt tại số nhà 85 phố Tiểu Triều, Tưởng Dực Vũ lãnh tụ Văn Học Xã được bầu làm tổng tư lệnh lâm thời, Tôn Vũ lãnh tụ Cộng Tiến Hội làm tham mưu trưởng, sau đó bàn thảo kế hoạch khởi nghĩa, thời gian vốn định vào ngày 6 tháng 10（tức Trung thu ngày 15 tháng 8 âm lịch）, nhưng vì thời gian quá gấp nên phải lui lại 10 ngày sau, tức ngày 16 tháng 10. Ngày 9 tháng 10, Tôn Vũ trong khi chế tạo đạn pháo ở tổng bộ cách mạng đặt tại tô giới Nga ở Hán Khẩu chẳng may đạn nổ, tuần phủ Nga nghe tiếng liền kéo đến tịch thu hết cờ xí, phù hiệu, ấn tín, văn cáo v v, rồi giao nộp cho chính phủ triều nhà Thanh, cơ quan cách mạng bị bại lộ.

Tưởng Dực Vũ biết tin này bèn lập tức triệu tập hội nghị khẩn cấp, quyết định khởi nghĩa ngay đêm đó. Nhưng mệnh lệnh còn chưa kịp truyền đạt tới các cơ sở, chính phủ triều nhà Thanh đã điều quân đến phá hoại tổng bộ khởi nghĩa cùng nhiều cơ quan khác, nhiều nhà lãnh đạo cuộc khởi nghĩa bị bắt, chỉ có mấy người chạy thoát. Đêm hôm đó, tổng đốc Hồ Quảng-Thụy Đăng đã sát hại ba lãnh tụ khởi nghĩa vừa bị bắt là Bành Sở Phiên, Lưu Phục Cơ và Dương Hùng Thắng, đồng thời ra lệnh đóng kín cửa thành, tiếp tục truy bắt các phần tử đảng cách mạng, khiến tình hình càng trở nên nghiêm trọng.

Trước tình hình nguy ngập này, những người cách mạng trong quân đội mới đã vùng lên phản kháng. 7 giờ đêm ngày 10, đại diện đảng cách mạng trong tiểu đoàn 8 Hùng Kiêm Khôn đã chỉ huy quân lính nổi dậy, nổ phát súng đầu tiên cho cuộc cách mạng Tân Hợi.