Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn

Nghe Online

Cuối thế kỷ 19, chủ nghĩa đế quốc ngông cuồng xâm lược vùng biên cương Trung Quốc và các nước xung quanh. Sau chiến tranh Giáp Ngọ, chúng đã đổ nhiều tiền của vào Trung Quốc, chiếm đoạt đất tô giới và phân chia "phạm vi thế lực", mở đầu cho cao trào chia cắt Trung Quốc. Về mặt văn hóa, chúng lợi dụng giáo hội đi sâu vào các thành thị và nông thôn Trung Quốc tiến hành hoạt động xâm lược, khiến dân tộc Trung Hoa đứng trước mối hiểm họa lớn, nên mới dẫn tới bùng nổ phong trào Nghĩa Hòa Đoàn.

Nghĩa Hòa Đoàn trước tiên nổi dậy tại Sơn Đông. Năm 1899, Chu Hồng Đăng lãnh đạo Nghĩa Hòa Đoàn tiến hành đấu tranh chống đạo giáo ngoại lai tại miền tây và tây bắc Sơn Đông, các huyện xung quanh cũng tới tấp nổi dậy hưởng ứng. Sau đó phong trào nhanh chóng lan sang Trực Lệ（tức tỉnh Hà Bắc ngày nay）cùng một số vùng Hà Nam, Sơn Tây, Nội Mông và ba tỉnh miền đông, nhất là tại một số vùng của Bắc Kinh và Thiên Tân thanh thế càng thêm rầm rộ, sau năm 1899 mới dần dần hình thành tên gọi thống nhất là Nghĩa Hòa Đoàn.

Nghĩa Hòa Đoàn chủ yếu là nông dân và thợ thủ công. Ban đầu họ lấy "Phản Thanh phục Minh" làm tôn chỉ, nên nhiều lần bị triều nhà Thanh trấn áp, đứng trước nguy cơ dân tộc nghiêm trọng, Nghĩa Hòa Đoàn mới chuyển hướng chĩa mũi nhọn đấu tranh vào chủ nghĩa đế quốc và nêu ra khẩu hiệu "Phù Thanh diệt ngoại xâm".

Tháng 6 năm 1900, được sự mặc nhận của Từ Hi Thái Hậu, quân Nghĩa Hòa Đoàn tiến vào đóng tại Bắc Kinh.Tại đây, họ thao luyện võ nghệ, rèn đúc khí giới, thiêu hủy nhà thờ, trừng trị tham quan ô lại, dấy lên phong trào "Diệt dương, phản đế". Ngày 10 tháng 6, liên quân 8 nước Anh, Nga, Nhật, Pháp, Đức, Mỹ, I-ta- li-a và Áo với hơn 2000 quân từ Thiên Tân đánh vào Bắc Kinh, bị quân Nghĩa Hòa Đoàn và các tướng sĩ yêu nước chặn đánh ở gần Lang Phường, đến ngày 26 phải rút lui về tô giới Thiên Tân. Sau đó, Nghĩa Hòa Đoàn tham gia cuộc chiến bảo vệ Thiên Tân, đã anh dũng chiến đấu với quân xâm lược, nhưng đến ngày 14 tháng 7 Thiên Tân bị thất thủ.

Ngày 4 tháng 8, liên quân 8 nước lại tập trung 20 nghìn quân tiến đánh Bắc Kinh, đến ngày 14 tháng 8 thì chiếm được Bắc Kinh. Cuối năm đó, liên quân 8 nước điều động mấy chục nghìn quân xâm chiếm Bảo Định, Chính Định, Tỉnh Hình, rồi cuối cùng chiếm được ba tỉnh phía đông. Chúng đi đến đâu là chém giết, đốt phá đến đó. Bọn Sa Hoàng Nga đã gây ra hai vụ thảm sát lớn tại Hải Lan Bào và 64 đồn Giang Đông, số người Trung Quốc bị sát hại tại hai nơi này lên tới hơn 1 triệu người.

Dưới sức ép mạnh mẽ của Nghĩa Hòa Đoàn và sự uy hiếp của pháo hỏa liên quân 8 nước, triều đình nhà Thanh đứng đầu là Từ Hi Thái Hậu đã áp dụng thủ đoạn "Tuyên chiến giả, đầu hàng thật". Đối ngoại thì đầu hàng chủ nghĩa đế quốc, đối nội thì đàn áp phong trào Nghĩa Hòa Đoàn.

Sau tháng 8 năm 1900, các binh sĩ Nghĩa Hòa Đoàn rút ra vùng ngoại ô Bắc Kinh, Thiên Tân và các vùng nông thôn rộng lớn của Trực Lệ, rồi thường xuyên mở các cuộc tập kích quân xâm lược.

Từ Hi Thái Hậu lúc này vẫn ôm ấp hy vọng, chỉ cần chủ nghĩa đế quốc đồng ý duy trì quyền thống trị của triều đình nhà Thanh, thì dù là bán nước cũng có thể chấp nhận, đã ra lệnh cho Lý Hồng Chương phải cầu hòa bằng mọi giá. Cuối tháng 12, bọn đế quốc đã đưa ra "Nghị hòa đại cương" gồm 12 điều, và nhanh chóng được Từ Hi Thái Hậu chấp nhận. Ngày 7 tháng 9 năm 1901, triều đình nhà Thanh cùng đại diện 11 nước Anh, Pháp, Nhật, Nga, Đức, Mỹ, I-ta- li-a, Áo, Tây Ban Nha, Bỉ, Hà Lan đã ký bản "Hiệp ước Tân Sửu". Đây là một hiệp ước bất bình đẳng, là hiệp ước bán nước nhục nhã xưa nay chưa từng có.

Từ đó, triều đình nhà Thanh hoàn toàn dựa vào bọn đế quốc, trở thành tay sai trung thành của chúng thống trị nhân dân Trung Quốc, khiến xã hội Trung Quốc rơi vào tình trạng nửa phong kiến, nửa thuộc địa.