Ngày 17/7, Liên minh châu Âu và Nhật đã ký "Hiệp định Đối tác kinh tế" (EPA), đây là Hiệp định Thương mại tự do lớn nhất cho đến nay và dự kiến sẽ có hiệu lực trong năm nay. Một khi có hiệu lực sẽ ra đời khu vực cởi mở thương mại lớn nhất trên thế giới với hơn 600 triệu dân số và chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu. Năm 2017, khối lượng thương mại song phương giữa Nhật và Liên minh châu Âu đạt 129,4 tỉ USD. Sau khi EPA có hiệu lực, thuế quan của 99% hàng hóa Liên minh châu Âu xuất khẩu sang Nhật sẽ được bỏ, thuế quan của số hàng hóa còn lại cũng sẽ có sự giảm xuống. Theo ước tính của Liên minh châu Âu, các nhà xuất khẩu Liên minh châu Âu mỗi năm có tiết kiệm được khoảng 1 tỉ Ơ-rô. Bên cạnh đó, Liên minh châu Âu sẽ bỏ thu thuế quan đối với 85% sản phẩm nông nghiệp của Nhật.
Tại sao Nhật lại ký Hiệp định Thương mại tự do với Liên minh châu Âu vào thời điểm này? Tại sao lại không ngừng có những hành động thúc đẩy về mặt thương mại đa phương trong thời gian gần đây? Điều này vừa có các yếu tố kế hoạch đã định trong ngoại giao của Nhật, cũng có sự cân nhắc mong liên hợp với châu Âu để chống lại áp lực trừng phạt thương mại của Mỹ, mở rộng cơ sở kinh tế bên ngoài của mỗi bên.
Trước hết, theo đuổi thương mại đa phương và tự do thương mại là chính sách quốc gia đã định của Nhật. Sau khi lên cầm quyền, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm ra sức thi hành "nước Mỹ trước tiên", phản đối tự do thương mại, tiến hành chủ nghĩa đơn phương, loại trừ hiệp định đa phương và quan hệ đa phương. Đặc biệt là lên cầm quyền chỉ được vài ngày, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm đã tuyên bố rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, khiến Nhật cảm thấy như bị giáng đòn sấm sét, hệ thống kinh tế và chính trị xuyên Thái Bình Dương được Nhật và chính quyền Ô-ba-ma dầy công xây dựng đã sụp đổ trong chốc lát. Sau đó, Thủ tướng Nhật A-bê nhiều lần thuyết phục chính quyền Đô-nan Trăm quay trở lại Hiệp định TPP nhưng không có bất cứ hiệu quả gì.
Thứ hai, dưới áp lực của các biện pháp trừng phạt kinh tế và đàm phán thương mại song phương của Mỹ, Nhật tìm cách mở rộng không gian thị trường kinh tế bên ngoài và nền tảng của các mối quan hệ kinh tế đối ngoại. Trong thời gian vận động tranh cử, ông Đô-nan Trăm đã cáo buộc Nhật chiếm nhiều lợi ích trong thương mại với Mỹ. Sau khi lên cầm quyền, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm buộc Nhật tổ chức đàm phán thương mại song phương với Mỹ, yêu cầu Nhật giảm xuất siêu. Sau khi Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm tuyên bố áp thuế đối với thép và nhôm, Thủ tướng Nhật A-bê đã đặc biệt đi Mỹ yêu cầu được miễn trừ, nhưng Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm vuốt mặt không nể mũi, yêu cầu Nhật chỉ được duy trì 30% hạn ngạch xuất khẩu sang Mỹ, do Nhật tự chủ hạn chế. Chính quyền A-bê kiên định thúc đẩy Thỏa thuận hợp tác kinh tế Nhật-châu Âu, một là trả đũa việc bị chính quyền Đô-nan Trăm coi nhẹ và từ chối, hai là xây dựng và mở rộng không gian hoạt động kinh tế của Nhật trên quốc tế, để hàng hóa của Nhật có chỗ xoay xở xuất khẩu lớn hơn.
Nhìn từ phương án EPA công bố hiện nay, do rất nhiều chi tiết không mấy rõ ràng, Nhật và Liên minh châu Âu ký Hiệp định, phần lớn là do những cân nhắc chiến lược.
• Hoạt động Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Trung Quốc-Việt Nam lần thứ 18 đã diễn ra tại Hà Nội, Việt Nam 2018/08/15
• Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam tổ chức Lễ trao học bổng Chính phủ Trung Quốc năm 2018 2018/08/14
