Các nước A-rập – Anh em đấu đá nhau bao giờ mới là hồi kết

Mới đây, nhiều nước A-rập do A-rập Xê-út đứng đầu đồng loạt cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ca-ta. Tuy những nước như Cô-oét, Thổ Nhĩ Kỳ, v.v. đã bày tỏ sẵn sàng làm trung gian dàn xếp, nhưng cơn sóng gió ngoại giao này vẫn tiếp tục lên men.

Cơn sóng gió này vừa thể hiện mối quan hệ với mâu thuẫn chồng chất, phức tạp và đan xen giữa các nước A-rập, lại là kết quả tất yếu của sự phân hóa tan rã, kích động ly gián đối với thế giới A-rập lâu nay của các nước phương Tây.

Nói chung, 22 nước thành viên Liên đoàn A-rập đều được coi là quốc gia A-rập. Các nước này đều lấy tiếng Ả-rập là ngôn ngữ chính thức, tuyệt đại đa số cư dân tín ngưỡng đạo Hồi, hơn nữa, đa số nước nằm ở khu vực Trung Đông có chiến tranh liên miên. Nhưng, tiền thân của đa số nước A-rập đều là thuộc địa hoặc lãnh thổ ủy trị của phương Tây, đường biên giới cũng là do thực dân phương Tây xác định.

Sau thời kỳ thịnh vượng của dầu mỏ trong nửa cuối thế kỷ 20, nhiều nước A-rập đã thực hiện sự phát triển vượt bậc về kinh tế, nguyện vọng thực hiện đoàn kết và phục hưng dân tộc và sắm vai quan trọng trong bố cục chính trị thế giới của thế giới A-rập đã dâng cao chưa từng có.

Tuy nhiên, từ thập niên 90 của thế kỷ 20 đến nay, khu vực Trung Đông liên tiếp xảy ra 3 sự kiện quan trọng, lật đổ trật tự vốn có trong khu vực này, cũng thay đổi triệt để nhận xét và thái độ đối với nhau giữa các nước A-rập. Ba sự kiện này là: vụ I-rắc xâm nhập Cô-oét năm 1990, vụ Mỹ lật đổ chính quyền Xát-đam năm 2003 và sự bấp bênh chính trị ở khu vực Tây Á-Bắc Phi kể từ năm 2010.

Vụ I-rắc xâm nhập Cô-oét năm 1990 là sự kiện đầu tiên một nước A-rập thốn tính một nước A-rập khác bằng vũ lực trong lịch sử hiện đại. Sau đó, các nước A-rập tăng cường tìm kiếm sự bảo hộ của lực lượng bên ngoài, Mỹ thừa cơ xây dựng căn cứ quân sự ở nhiều nước A-rập như A-rập Xê-út, Ca-ta, v.v.

Chính quyền Xát-đam đã tan rã nhanh chóng sau khi Mỹ xâm nhập I-rắc, cũng như chính quyền ở một số nước A-rập đồng loạt bị lật đổ trong làn sóng bấp bênh chính trị A-rập năm 2011, dẫn đến xuất hiện "khủng hoảng về tính hợp pháp của chính quyền" ở nhiều nước A-rập, nhất là quốc gia theo chế độ quân chủ ở vùng Vịnh.

Để sớm thoát khỏi cuộc khủng hoảng này, các nước liên quan đã đưa ra nhiều chiêu và trong các chiêu này đều có bóng của các nước phương Tây. Theo phương tiện truyền thông A-rập, phương châm đưa tin của Đài Truyền hình AI Jazeera của Ca-ta bị ảnh hưởng trực tiếp bởi "cố vấn kỹ thuật" phương Tây; công tác thiết kế quy hoạch thành phố của Các tiểu vương quốc A-rập Thống nhất đều do người phương Tây phụ trách; A-rập Xê-út hợp tác chặt chẽ với các nước phương Tây trên vấn đề Xy-ri; số ít nước A-rập đã trở thành "người phát ngôn" của phương Tây ở khu vực Trung Đông.

Trong chuyến thăm A-rập Xê-út cách đây ít lâu, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm và nhà lãnh đạo của một số nước A-rập đặc biệt tiến hành hội đàm về vấn đề Ca-ta. Trong chuyến thăm này, Mỹ và A-rập Xê-út đã ký kết một loạt hợp đồng vũ khí trị giá hơn 100 tỷ đô-la Mỹ.

Miễn là các nước phương Tây tiếp tục "làm mưa, làm gió" ở khu vực Trung Đông, thì khu vực Trung Đông rất khó khôi phục lại yên tĩnh.