Chính sách thương mại của Mỹ sẽ đi về đâu sau khi rút khỏi Hiệp định TPP?

Ngày 23/1, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm ký sắc lệnh hành chính, chính thức tuyên bố Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Các nhà phân tích nêu rõ, điều này đánh dấu chính sách thương mại của Mỹ bước vào một thời kỳ hoàn toàn mới, chính sách thương mại của Chính quyền Đô-nan Trăm sau này liệu có đi chệch hướng hợp tác quốc tế hay không trở thành trọng điểm quan tâm của các bên.

Ông Đô-nan Trăm ký sắc lệnh hành chính rút khỏi Hiệp định TPP là động thái thực hiện cam kết trong vận động tranh cử, có thể nói là nằm trong dự đoán.

Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 đã thể hiện mối lo lắng ngày một gia tăng của người dân đối với chính sách kinh tế, thương mại và nhập cư. Mặc dù toàn cầu hóa và thương mại tự do đã thúc đẩy kinh tế Mỹ tăng trưởng, nhưng do ngành chế tạo Mỹ suy giảm, công nhân trong ngành chế tạo không nhận được sự trợ giúp đầy đủ, cuộc tổng tuyển cử Mỹ năm ngoái cuối cùng dẫn đến sự ngóc đầu dậy của làn sóng chống toàn cầu hóa trong người dân Mỹ.

Ông Đô-nan Trăm đổi lỗi khó khăn kinh tế mà người Mỹ đang phải đối mặt cho thương mại và các hiệp định thương mại. Trong cuộc vận động tranh cử, ông Trăm từng nhiều lần phê phán Hiệp định TPP sẽ "phá hủy" ngành chế tạo Mỹ, cam kết sẽ rút khỏi Hiệp định TPP ngay trong ngày đầu tiên sau khi nhậm chức, và cho biết sẽ không ký các hiệp định thương mại khu vực lớn nữa, thay vào đó là chú trọng đàm phán hiệp định thương mại song phương tay đôi.

Tháng 2 năm ngoái, 12 nước tham gia đàm phán Hiệp định TPP chính thức ký văn bản hiệp định, tuy nhiên Hiệp định TPP vẫn cần sự phê chuẩn của cơ quan lập pháp các nước mới có thể có hiệu lực. Hiện chỉ có Quốc hội Nhật Bản đã phê chuẩn Hiệp định này.

Cố vấn cấp cao Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ Ma-thiu Gu-đơ-man (Matthew Goodman) cho biết, điều khoản liên quan của Hiệp định TPP yêu cầu để Hiệp định có hiệu lực tối thiểu phải được cơ quan lập pháp của 6 nước phê chuẩn và tổng lượng kinh tế của các nước này phải chiếm ít nhất 85% GDP của cả khối, điều này có nghĩa là Hiệp định TPP cần phải được sự phê chuẩn của Quốc hội Mỹ và Nhật Bản mới có thể có hiệu lực.

Ông Gu-đơ-man cho biết, Chính quyền Đô-nan Trăm nhiều lần nhấn mạnh hiệp định song phương có thể bảo vệ lợi ích của Mỹ hơn so với hiệp định đa phương, điều này nói lên chính sách thương mại của Chính quyền Đô-nan Trăm hoàn toàn đi ngược với chính sách thương mại trước đây của Mỹ. Mỹ rút khỏi Hiệp định TPP sẽ phương hại rất lớn tới tiếng tăm của Mỹ là đối tác kinh tế và chiến lược.

Cùng ngày, Người phát ngôn Nhà trắng Mỹ Xpi-xơ (Sean Spicer) cho biết, việc ký sắc lệnh hành chính này đánh dấu chính sách thương mại của Mỹ bước vào một thời kỳ hoàn toàn mới. Trong thời gian tới, Chính quyền Đô-nan Trăm sẽ tìm kiếm cơ hội thương mại song phương với các nước đồng minh của Mỹ và các nước khác.

Các nhà kinh tế học dòng chính cho rằng, chính sách thương mại của ông Đô-nan Trăm, đặc biệt là động thái đe dọa áp thuế đối với các doanh nghiệp Mỹ sản xuất ở nước ngoài nhưng đưa sản phẩm về thị trường Mỹ tiêu thụ sẽ làm suy yếu sức cạnh tranh của Mỹ, có thể khiến cọ xát thương mại giữa Mỹ và các nước khác gia tăng. Các cơ quan quốc tế trong đó có Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế đều cánh báo, các rủi ro như chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch ngóc đầu dậy sẽ đe dọa sự tăng trưởng của kinh tế thế giới.

Bởi vậy, rút khỏi Hiệp định TPP liệu có báo hiệu chính sách thương mại của Mỹ sẽ đi chệch hướng hợp tác quốc tế hay không, hợp tác toàn cầu sau này sẽ bị tác động như thế nào, đây sẽ là những vấn đề mà các nước quan tâm cao độ trong thời đại toàn cầu hóa.