Trước phán quyết do Tòa trọng tài vụ Nam Hải đưa ra ngày 12/7, học giả hai nước Trung Quốc và Mỹ đều kêu gọi các bên bình tĩnh ứng phó với phán quyết về Nam Hải, đưa ra sự lựa chọn có trách nhiệm.
Trưởng phân xã Tạp chí "Thông tin sách lược toàn cầu" Mỹ tại Oa-xinh-tơn William Jones cho rằng, thực chất của vụ trọng tài Nam Hải là vấn đề chủ quyền lãnh thổ đối với một số hòn đảo và bãi đá, phán quyết của tòa trọng tài thiếu cơ sở pháp lý và "vượt quyền", không có sức ràng buộc đối với Trung Quốc. Ông nhấn mạnh, Trung Quốc và Phi-li-pin có lợi ích chung trong việc giải quyết hòa bình bất đồng, mong hai bên đạt được một số nhận thức chung thông qua đối thoại, đồng thời thúc đẩy những nhận thức chung này trở thành hình mẫu nào đó cho giải quyết tranh chấp trong khu vực, trong khi đó Mỹ nên phát huy vai trò thúc đẩy đối thoại giữa Trung Quốc và Phi-li-pin.
Ông Jones kêu gọi khu vực châu Á-Thái Bình Dương kiến tạo khung an ninh kiểu mới, đồng thời đưa sự quan ngại về an ninh của Trung Quốc vào khung này, chứ không phải gạt Trung Quốc ra ngoài, cũng không nên tiếp tục dùng khung an ninh cũ lấy đồng minh thời kỳ chiến tranh lạnh làm cơ sở.
Phó Chủ tịch Quỹ Hòa bình quốc tế Carnegie Douglas Paal cho biết, theo ông, phản ứng ban đầu của Bắc Kinh và Ma-ni-la trước phán quyết là "khá bình tĩnh", ông mong Oa-xinh-tơn cũng áp dụng hành động "tránh làm cho tình hình căng thẳng càng thêm gay gắt". Ông Douglas nói: "Đối với Trung Quốc và Phi-li-pin mà nói, con đường tốt nhất giải quyết tranh chấp là thông qua đối thoại và đàm phán song phương".
Khi trả lời phỏng vấn, Phó Chủ nhiệm Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Học viện Hải quân Mỹ Brendan Mulvaney nhấn mạnh, nhìn về lâu dài, đàm phán mới là "con đường duy nhất" giải quyết tranh chấp trên Nam Hải.
Thiếu tướng Hải quân Mỹ đã giải ngũ, ông Michael McDevitt cho biết, mong chính phủ Mỹ giữ kiềm chế đối với phán quyết, đừng làm cho tình hình leo thang. Tuy Trung Quốc không hài lòng đối với phán quyết, nhưng Trung Quốc và Phi-li-pin vẫn có không gian giải quyết tranh chấp qua hiệp thương.
Giáo sư Đại học Phục Đán Trung Quốc Thẩm Đinh Lập cho biết, Trung Quốc và Mỹ sẽ không làm leo thang xung đột tiềm tàng bởi trọng tài, hai nước nên tôn trọng tất cả "biện pháp hoà bình" dốc sức vào giải quyết tranh chấp, trong đó bao gồm đối thoại, đàm phán, tham vấn và dàn xếp.
Ông nhấn mạnh, Mỹ từ chối thi hành phán quyết của Tòa án Quốc tế về vụ Ni-ca-ra-goa khiếu nại Mỹ cách đây 30 năm, phán quyết không thể giải quyết tranh chấp giữa hai nước, vậy thì tại sao hôm nay lại có người kỳ vọng phán quyết này có thể giải quyết tranh chấp giữa Trung Quốc và Phi-li-pin. Ông còn nhấn mạnh, năm xưa Mỹ đưa ra những hành động nói trên thì hôm nay không có tư cách ép buộc Trung Quốc áp dụng cách làm khác.
Giáo sư Luật học Đại học Giao thông Thượng Hải Tuyết Quế Phương cho biết, phán quyết không có lợi cho giải quyết tranh chấp trên Nam Hải, còn có khả năng tăng thêm khó khăn cho đối thoại giữa Trung Quốc và Phi-li-pin, nhưng hai bên hiện nay vẫn còn khả năng đối thoại. Các nước hữu quan trong khu vực đang đứng trước ngã tư đường, đều cần đưa ra sự lựa chọn có trách nhiệm.
• Hoạt động Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Trung Quốc-Việt Nam lần thứ 18 đã diễn ra tại Hà Nội, Việt Nam 2018/08/15
• Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam tổ chức Lễ trao học bổng Chính phủ Trung Quốc năm 2018 2018/08/14
