Bước sang năm mới Việt Nam liên tục tăng giá xăng dầu và giá điện-Đợt tập trung tăng giá lần này dẫn đến sự bất bình của người dân

Trong thời gian chưa đầy một tuần tiếp sau ngày 11/3 Việt Nam tuyên bố điều chỉnh giá xăng dầu, Bộ Công thương Việt Nam ngày 16/3 lại tuyên bố tăng 7,5% giá điện. Là hai nguồn năng lượng cơ bản không thể thiếu trong sản xuất và đời sống, việc liên tiếp tăng giá xăng dầu và giá điện liên quan đến toàn̉ xã hội Việt Nam. Sau khủng hoảng tài chính quốc tế, tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam đuối sức, lạm phát nghiêm trọng, việc Việt Nam tập trung điều chỉnh giá xăng dầu và điện lần này chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới phát triển kinh tế của Việt Nam.

Cũng như tăng giá xăng dầu đợt trước, trong nước Việt Nam cũng đã đưa tin trước khi tăng giá điện lần này. Trước đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam từng nhiều lần trình đơn xin điều chỉnh giá điện lên chính phủ với lý do giá điện quá thấp đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho Tập đoàn. Nếu không điều chỉnh giá điện hiện hành, thì tổng mức thiệt hại của tập đoàn sẽ lên tới 12.000 tỷ Việt Nam đồng, tương đương 3,4 tỷ Nhân dân tệ. Trong khi đó GDP năm 2013 của Việt Nam chỉ đạt 170 tỷ đô-la Mỹ, gần bằng 1000 tỷ Nhân dân tệ.

Bên cạnh đó, việc tăng giá điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam còn có một lý do dường như tương đối hợp lý, đó là giá điện Việt Nam chưa hề tiến hành điều chỉnh kể từ tháng 8/2013 đến nay. Vì vậy, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã đề xuất ba phương án tăng giá lần lượt là 7,5%, 8,5% và 9,5%. Theo tính toán của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, nếu giá điện hiện hành tăng 7,5%, thì tỷ lệ tăng lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu chiếm 1%, doanh thu năm 2015 sẽ tăng lên tới 13 nghìn tỷ Việt Nam đồng; nếu giá điện tăng 9,5%, thì tỷ lệ tăng lợi nhuận trên vốn sẽ chiếm tới 3%. Song xét đến nhân tố về các mặt, Chính phủ Việt Nam cuối cùng chỉ phê chuẩn phương án tăng giá điện mức thấp nhất và quy định bắt đầu thực thi từ ngày 16/3.

Lý do tăng giá điện do Tập đoàn Điện lực Việt Nam đề xuất chưa nhận được sự đồng thuận của người dân và chuyên gia học giả Việt Nam. Các học giả Việt Nam phổ biến cho rằng, giá điện Việt Nam luôn không ngừng tăng trong 7 năm qua, song điều này không thay đổi được tình trạng lỗ vốn của ngành điện lực Việt Nam. Nguồn gốc của vấn đề này không phải là do giá điện, mà tại việc thiết lập cơ cấu ngành nghề, phương thức quản lý và năng lực sản xuất. Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương Việt Nam Nguyễn Đình Cung chỉ rõ, chính phủ đồng ý giảm thiểu mức lỗ vốn của doanh nghiệp điện lực bằng cách điều chỉnh giá điện, tức là đổ gánh nặng cho người tiêu dùng, đây là điều không hợp lý.

Chuyên gia kinh tế học Việt Nam Ngô Trí Long cho biết, vấn đề then chốt không phải là việc tăng giá không minh bạch. Ông nêu rõ nếu tính toán theo tình hình hiện nay, giá điện cần phải tăng 12,8% mới có thể làm cân bằng mức lỗ vốn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, vậy tại sao lại có phương án tăng giá điện 7,5%, hơn thế nữa vì sao lại đưa ra số liệu trường hợp giá điện hiện hành tăng 7,5%, thì tỷ lệ tăng lợi nhuận trên vốn chiếm 1%? Về việc tăng giá điện, người dân Việt Nam đã có sự bàn tán sôi nổi. Không ít phương tiện truyền thông Việt Nam nêu rõ, giá điện tăng với mức lớn như vậy hẳn sẽ tăng giá thành sinh hoạt cho người tiêu dùng.

Việc Việt Nam mới đây tập trung điều chỉnh giá xăng dầu và điện là nhằm bảo vệ lợi ích doanh nghiệp và tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Song điều cần phải nhận thức đến là, xăng dầu và điện đều là hàng thiết yếu đời sống và nguyên liệu sản xuất quan trọng. Cho dù việc điều chỉnh giá xăng dầu và điện có thể mang lại lợi ích cho doanh nghiệp hữu quan trong thời gian ngắn, song không lợi cho người tiêu dùng, xét về lâu dài chắc chắn sẽ gây tác động bất lợi cho kinh tế Việt Nam. Điều cần phải bức xúc giải quyết của Việt Nam hiện nay là làm thế nào để điều chỉnh cơ cấu doanh nghiệp, cải tiến phương thức quản lý, nhờ đó tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Nếu chỉ áp dụng biện pháp tăng giá đơn thuần thì chỉ có thể trị ngọn chứ không thể trị tận gốc các vấn đề tồn tại trong tăng trưởng kinh tế Việt Nam.