Kiêng kỵ về thời gian dùng thực phẩm

2012-09-13 16:03:20 CRIonline

"Thực thời" có nghĩa là thời gian dùng thực phẩm, tức là chỉ thời gian và tiết tấu ăn uống. Những điều kiệng kỵ thời gian trong dùng thực phẩm là chỉ tuân theo nguyên tắc kiêng kỵ trong dưỡng sinh và điều trị về ăn uống căn cứ sự thay đổi của thời gian, trong đó bao gồm tiết tấu năm, tháng và ngày.

Thực phẩm bổ ích cho sức khỏe là thực phẩm hợp thời đúng mùa và có quy luật. Đó tức là "Ẩm thực hữu tiết " ghi trong cuốn "Tố vấn.Thượng cổ thiên chân luận". Cho nên, tuân thủ những điều kiêng kỵ về thời gian trong dùng thực phẩm trước hết phải tránh làm trái với những điều kiêng kỵ về thời tiết dùng thực phẩm. Âm dương trong cơ thể con người thay đổi và tiêu trưởng theo khí hậu các mùa, ăn uống phải thuận theo bốn mùa, lựa chọn thực phẩm tính hàn mát, ôn nhiệt, bình hòa theo các mùa khác nhau. Ví dụ như mùa xuân muôn vật hồi sinh, dương khí thăng phát, cho nên mùa xuân không nên dùng thực phẩm nhiều dầu mỡ và vị cay, tránh làm cho dương khí bốc ra ngoài; mùa hè nóng nực nhiều mưa, do thử nhiệt kèm theo thấp khí, tỳ vị bị ảnh hưởng, ăn không ngon miệng, vì vậy phải kiêng ăn đồ nguội và đồ sống, bằng không dễ mắc bệnh kiết lỵ, tiêu chảy. Bước vào mùa hè nóng nực, những người dương hư chú trọng tẩm bổ thường ngày nên thuận theo biến đổi của khí hậu, ít dùng hoặc tạm ngừng dùng thực phẩm ôn bổ; mùa thu muôn vật thu liễm, gió mát tăng dần, không khí khô ráo, vào tiết sương giáng hàn lộ, nếu sớm chiều bị lạnh rất dễ dẫn đến tái phát chứng ho và hen suyễn, phải kiêng ăn đồ sống, đồ lạnh và ôn nhiệt. Mùa đông giá rét, muôn vật tàng trữ, dương khí cũng tàng trữ trong cơ thể con người, mùa này dễ bị hàn khí và tà khí thâm nhập, cho nên cần phải kiêng ăn đồ sống, đồ lạnh, thực phẩm vị đắng tính hàn. Ăn thực phẩm trái mùa là không thích hợp, mà phải cấm ăn thực phẩm trái mùa bởi vì các thực phẩm đó tiêu hao âm dương của cơ thể con người. Đại y gia đời Đường Tôn Tư Mạc chỉ rõ: "Trong ba tháng kể từ ngày lập đông tức từ tháng 10 đến tháng 12 âm lịch, mỗi ngày nên uống một vài chén rượu thuốc, đến ngày lập xuân thì ngừng uống". Trong phương pháp chữa bệnh bằng các món ăn cũng có chi ghép "tháng giêng không ăn hành, tháng 6 không ăn thịt cừu".

Hai là phải tránh ăn uống không phân biệt ngày đêm. Ngày có sự chuyển giao giữa ngày và đêm, người có sự suy thịnh giữa âm và dương, cần phải có sự điết tiết trong ăn uống theo sự chuyển giao giữa ngày đêm và suy thịnh về âm dương. Cuốn "Tố vấn. Sinh khí thông thiên luận" viết: "Dương khí làm chủ suốt ngày, sáng sớm con người sinh ra khí, buổi trưa dương khí thịnh vượng, chiều tà dương khí suy giảm, cửa khí khép lại, trời tối không thu nạp, tránh gây quấy nhiễu tới gân cốt và bắt gặp sương mù". Nếu làm trái với quy luật sáng, trưa và tối, sức khỏe sẽ bị ảnh hưởng". Bởi vậy, chế độ ăn uống trong ngày cũng phải thuận theo sự tiêu trưởng của dương khí, ăn uống theo giờ một cách quy luật, đảm bảo sự phối hợp nhất trí trong quá trình ăn uống và tiêu hóa, có lợi cho thực phẩm tiêu hóa và hấp thụ đầy đủ. Người Trung Quốc có thói quen một ngày ba bữa cơm, mỗi bữa cách nhau khoảng 5-6 tiếng đồng hồ, chế độ ăn uống này rất phù hợp với nhu cầu sinh lý. Trong cuốn "Lã thị Xuân thu.Tận số" viết: "Thực năng dĩ thời, thân tất vô tai". (Ăn uống theo giờ, chắc chắn không gây tai họa cho sức khỏe )Trường hợp ăn không theo giờ, ăn nhiều dễ dẫn đến tích tụ không tiêu, gây tổn thương tới chức năng tỳ vị, hoặc mắc phải bệnh khác; trường hợp không ăn trong thời gian dài sẽ làm cho tạng phủ trong cơ thể mất dinh dưỡng, chính khí mỗi ngày một suy yếu, rất dễ bị tà khí bên ngoài thâm nhập và dẫn đến bệnh.

Ba là, bữa tối kiêng ăn nhiều. Đúng như cuốn "Ẩm thiện Chính yếu" viết: "Bữa tối không nên ăn nhiều". Tô Đông Pha cho rằng: "Thường xuyên giảm bớt bữa ăn tối, để bụng trống rỗng thoải mái, khí mới có thể xoay chuyển được". Tôn Tư Mạc trong cuốn "Thiên kim Yếu phương" chỉ rõ: "Điều cần kiêng trong ngày là bữa tối đừng ăn no", "ăn no liền nằm sẽ sinh ra bách bệnh".

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>