Long Đảm Thảo, Khổ Sâm, Tam Khỏa Châm, Mã Vĩ Liên

Long Đảm Thảo: Vị đắng, tính hàn, quy kinh lạc gan và mật, gồm hai công hiệu chữa trị chủ yếu: Một là thanh nhiệt thấm thấp, thích hợp điều trị các chứng hoàng đảm, sưng và ngứa bộ phận sinh dục, bạch đới phụ nữ, ban sởi dẫn đến ngứa ngáy. Hai là hạ hỏa gan và mật, thích hợp điều trị chứng đau đầu, mắt đỏ, tai điếc, đau sườn, mồm đắng do gan hỏa gây nên, chứng co giật bởi trúng phong v.v. Các trường hợp này thường dùng chung với Sài Hồ, Hoàng Cầm và Chi Tử.

Cách dùng và liều lượng: Dùng Long Đảm Thảo sắc nước uống, mỗi lần từ 3-6 gam.

Điều cần phải lưu ý là: Những người tỳ hàn vị hàn không nên dùng, âm hư phương hại tới hệ thống chất tiết nên thận trọng khi sử dụng.

Phân biệt công hiệu thanh nhiệt giữa Hoàng Cầm-Hoàng Liên-Hoàng Bách-Long Đảm Thảo

Tên thuốc	Thanh thấp nhiệt	Thanh hỏa nhiệt
Hoàng Cầm	Thượng vị	Phổi
Hoàng Liên	Trung vị	Tim, dạ dày
Hoàng Bách	Hạ vị	Thận
Long Đảm Thảo	Hạ vị	Gan, mật

Long Đảm Thảo và Hạ Khô Thảo đều tính hàn, có công hiệu thanh gan hỏa, thích hợp điều trị các chứng đau đầu, mắt đỏ do gan hỏa gây nên. Điều khác nhau là, Long Đảm Thảo chủ yếu thanh tiết thực hỏa của gan và mật, cho nên thường xuyên được sử dụng điều trị các chứng đau sườn, đắng miệng, điếc tai do thực hỏa gan, mật gây nên cũng như gan nóng nhiệt, nhiệt quá sinh phong, co giật bởi sốt cao v.v. Bên cạnh đó, Long Đảm Thảo vị rất đắng, tính đại hàn, có công hiệu nổi bật về thanh nhiệt thấm thấp, thanh trừ chứng thấp nhiệt hạ vị, cho nên thường được sử dụng điều trị các chứng sưng và ngứa bộ phận sinh dục, bạch đới đặc, màu vàng, sưng và đau bìu dái cũng như phát ban dẫn đến ngứa ngáy do thấp nhiệt chạy xuống dưới gây nên cùng các chứng hoàng đảm, đau sườn, đắng miệng, nước tiểu đỏ do gan, mật thấp nhiệt gây nên. Hạ Khô Thảo vị đắng, vị cay, tính hàn, công hiệu thanh gan sáng mắt khá mạnh, vì thế thường xuyên được sử dụng điều trị các chứng mắt đỏ, mắt sưng, mắt đau, mắt hột bởi gan bốc hỏa gây nên. Bên cạnh đó, Hạ Khô Thảo lại có công hiệu thanh gan hỏa, tan hạch, tan cục, tiêu sưng tấy. Ngoài ra, thường xuyên dùng Hạ Khô Thảo điều trị các chứng gan uất sinh hỏa, đờm hỏa tụ ở cổ dẫn đến viêm lim-phô cổ và nách, đờm nhiệt thành cục, sưng đầu vú, đau đầu vú, cao huyết áp với triệu chứng gan nhiệt tăng năng, đau đầu, chóng mặt.

Tần Bì: Vị đắng, vị chát, tính hàn, quy kinh lạc gan, mật và đại tràng, gồm bốn công hiệu chữa trị chủ yếu: Một là chặn giữ hoạt tràng trị kiết lỵ ỉa chảy. Hai là thanh nhiệt thấm thấp. Ba là trị bạch đới. Bốn là sáng mắt, thích hợp điều trị các chứng mắt đỏ, mắt sưng, mắt đau, mắt hột, niêm mạc mắt v.v.

Cách dùng và liều lượng: Dùng Tần Bì sắc nước uống, mỗi lần từ 6-12 gam. Trường hợp dùng ngoài da nên dùng với lượng vừa phải, sắc thuốc nước rửa chỗ đau.

Điều cần phải lưu ý là: Những người tỳ vị hư hàn kiêng dùng.

Tần Bì, Xuân Bì đều vị cay, tính hàn, có công hiệu thanh nhiệt thấm thấp trị ỉa chảy và trị bạch đới, thích hợp điều trị các chứng thấp nhiệt ngưng tụ, ỉa chảy đau bụng, kiết lỵ, đại tiện ra máu và ra mủ cũng như thấp nhiệt giáng xuống phần dưới, bạch đới v.v. Điều khác nhau là Tần Bì còn có thể thanh nhiệt giải độc, trị kiết lỵ, thích hợp điều trị các chứng kiết lỵ, ỉa chảy, đại tiện ra máu và ra mủ bởi nhiệt độc gây nên. Tần Bì vừa có công hiệu thanh gan, tiết hỏa, sáng mắt, trị mắt hột, lại có công hiệu chữa trị gan uất, mắt đỏ, mắt sưng, mắt đau, mắt hột. Xuân Bì vị chát, vừa có thể thanh nhiệt thấm thấp trị ỉa chảy, trị bạch đới, lại có công hiệu chặn giữ hoạt tràng trị ỉa chảy, trị bạch đới, bên cạnh đó Xuân Bì còn có thể thanh nhiệt thấm thấp, liền sẹo cầm máu, cũng có thể dùng điều trị chứng băng huyết phụ nữ do máu nóng gây nên, lượng kinh nguyệt quá nhiều, đại tiện ra máu, cơ thể suy nhược, trĩ lậu, trĩ ra máu v.v, bên cạnh đó còn có thể diệt sán, diệt giun, thích hợp điều chữa trị chứng đau bụng bởi giun đũa, ghẻ lở, hắc lào dẫn đến ngứa ngáy v.v.

1 2