Rô-bốt làm "thơ": Khủng hoảng hay cơ hội cho loài người?

2018-02-08 17:07:51 cri

"Hồi đó tôi chỉ 9 tuổi, có người bắt chuyện vui vẻ. Âm nhạc giống như nước biển lớp lớp đổ về, mong nước dập dềnh trong gió. Tôi nhìn thấy hoa súng trong ao, ở đó còn có hoa tử vi và cây tùng sừng sững. Hoa nở hoa tàn chỉ trong chốc lát, xa tít tắp là đường chân trời".

Trên đây là bài thơ do rô-bốt sáng tác mang tựa đề "Hoa súng", được bên tổ chức giới thiệu tại Hội thảo chuyên đề về trí tuệ nhân tạo với sáng tác văn học diễn ra tại Bắc Kinh vào cuối năm 2017.

Hội thảo này có sự góp mặt của nhà xuất bản, tổ chức nhà phê bình văn học, nhà thơ và nhà khoa học, tiêu đề chính "Ai đang ủng hộ điên cuồng cho rô-bốt ảo Xiaoice" đã nói lên thái độ tích cực, lạc quan của các bên tham gia đối với việc rô-bốt làm "thơ".

Rô-bốt ảo Xiaoice là trí tuệ nhân tạo do Microsoft phát triển sáng tác. Năm 2017, rô-bốt ảo Xiaoice đã xuất bản tập thơ mang tên "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính", đây là tập thơ đầu tiên do rô-bốt sáng tác trong lịch sử loài người, vì vậy, rô-bốt ảo Xiaoice đã nổi tiếng một thời.

Thơ ca lâu nay luôn là "địa hạt" của loài người, vì nó liên quan tới tình cảm và tâm hồn của loài người, hơn nữa chỉ có số ít tài năng xuất sắc mới giành được thành tựu trong lĩnh vực thơ ca. Khi được biết tin rô-bốt bắt đầu sáng tác thơ, nhiều người muốn tìm hiểu "thơ" do rô-bốt sáng tác có làm loài người xúc động, tiếp cận tâm hồn của loài người hay không? Có mang lại cơ hội kinh tế cho ngành xuất bản hay không?

Hội thảo chuyên đề về trí tuệ nhân tạo với sáng tác văn học diễn ra ngày 19/12/2017 có nguồn gốc từ rô-bốt ảo Xiaoice.

Tháng 5 năm 2017, tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính" của rô-bốt ảo Xiaoice chính thức xuất bản. Nhà xuất bản cho biết, đây là tập thơ đầu tiên do rô-bốt sáng tác trong lịch sử loài người.

Xiaoice là trí tuệ nhân tạo thế hệ thứ 4 do Microsoft phát triển sáng tác. Chuyên gia Microsoft cho biết, Xiaoice đã học tập 10.000 lần hàng nghìn bài thơ của 519 nhà thơ hiện đại và đương đại sau năm 1920, rồi mới biết "làm thơ". Tổng Giám đốc chuyên trách thị trường và quan hệ công chúng của Trung tâm Công nghệ Tìm kiếm Microsoft Từ Nguyên Xuân giới thiệu, Xiaoice học một lần tác phẩm của toàn bộ nhà thơ chỉ mất 6 phút, Xiaoice cứ 6 phút sẽ "nâng cấp" một lần, sau 100 tiếng đồng hồ học tập, Xiaoice đã cơ bản sở hữu tài năng làm thơ, quá trình học tập và sáng tác của Xiaoice rất giống loài người, thông qua học đi học lại và tích lũy, đến chừng mực nào đó sẽ được "kích động" bởi cảm hứng sáng tác, từ đó viết ra thơ ca.

Được biết, trong tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính" có 139 bài thơ được chọn ra từ hàng vạn bài thơ do Xiaoice sáng tác. Công ty Microsoft cho biết, Xiaoice bắt đầu "làm" thơ từ năm 2016. Sau đó, để kiểm tra trình độ làm thơ của Xiaoice, ê-kíp nghiên cứu Microsoft đã sử dụng 27 bút danh đăng tác phẩm của Xiaoice trên báo, tạp chí và chuyên trang của nhiều trang web, chẳng ai phát hiện tác giả của những bài thơ này là rô-bốt.

Tại Hội thảo diễn ra ngày 19/12, Xiaoice đã nhận được lời đánh giá cao của những người tham gia, nhà phê bình Dương Khánh Tường cho biết, sau khi đọc thơ của Xiaoice đăng trên tạp chí "Văn học Thanh niên" số ra tháng 11, anh cho rằng đây là "những bài thơ mới nhất", cảm thấy một "thời đại mới mẻ" sắp đến.

Trước đó, tại hiện trường ra mắt tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính", các khách mời, nhà xuất bản và Microsoft hầu như đều đánh giá cao thơ do Xiaoice sáng tác. Phương tiện truyền thông có mặt tại hiện trường cũng đưa tin, một số bạn đọc cho rằng, thơ do Xiaoice sáng tác "đẹp đến nỗi khiến người đọc phải bật khóc".

Tuy nhiên, càng nhiều bạn đọc và nhà thơ lại giữ thái độ khác hẳn.

Một bạn đọc chất vấn rằng: "Rô-bốt dùng những từ thường dùng trong thơ ca, ghép lại thành một khổ thơ không xuôi, khó hiểu, như vậy cũng gọi là thơ à"?

Khi trả lời phóng viên về tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính", nhà thơ Vu Kiên đánh giá tác phẩm của rô-bốt ảo Xiaoice rằng: "Xiaoice viết rất kém, theo kiểu thớ lợ, khiến người ta chán ngán. Ăn nói lộn xộn, đầu Ngô đuôi Sở, thiếu lô-gích trữ tình". Theo nhà thơ Vu Kiên, "sáng tác" của Xiaoice chẳng qua là trò chơi ngôn ngữ mà thôi.

Trong tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính" có một bài thơ mang tựa đề "Là tiếng nói của em". Bài thơ viết rằng: "Dưới ánh đèn lờ mờ, anh biết miền đất đáng yêu của cô, tâm hồn anh đã bị thuần hóa, anh không còn trong thế giới của anh. Trên đường phố chẳng có bóng đèn nào nhảy múa nữa, điều đáng yêu nhất là mơ ước của em khi em mở mắt, là tiếng nói của em".

Trong 139 bài thơ, các cụm từ như mặt trời, chú chim, bãi cát, cây hòe già, v.v. đã xuất hiện nhiều lần.

Người lên kế hoạch xuất bản tập thơ này Đổng Bằng thừa nhận rằng, một số bài thơ của Xiaoice có lẽ sẽ khiến bạn đọc cảm thấy có phần trùng lặp. Các bài thơ được xuất bản đã giữ nguyên vẹn, chưa được gọt giũa, mục đích là "tái hiện 100% tác phẩm nguyên sinh do trí tuệ nhân tạo sáng tác trước mắt mọi người".

Trên thực tế, tại hội thảo, kể cả những người giữ thái độ tích cực, lạc quan đối với việc trí tuệ nhân tạo "làm thơ" cũng nhận thức đến vấn đề chất lượng tác phẩm của Xiaoice. Tuy nhiên, họ cho rằng: "Xiaoice làm thơ, hoặc nói trí tuệ nhân tạo sáng tác, là 'nhúng tay' vào lĩnh vực mà loài người tự cho rằng chỉ có loài người mới làm được. Đây chỉ là sự mở đầu, chứ không phải hồi kết. Ban đầu tác phẩm có lẽ chưa chín muồi, vẫn ấu trĩ, phải đối mặt nhiều lời chế giễu như thủy triều dâng lên, thời gian có lẽ rất dài, quá trình cũng cực kỳ ngoắt ngoéo, nhưng giống như tiến trình lịch sử và sự sống của loài người, sẽ không ngừng tăng tốc, sau đó sẽ vượt qua chỉ trong chốc lát. Trí tuệ nhân tạo cũng vậy, tuy nó là do loài người tạo ra. Nhiều người hiện vẫn hoài nghi liệu nó có sở hữu sức sáng tạo hay không; tuy nhiên, nếu nó sở hữu sức sáng tạo, muốn đạt trình độ sánh vai với loài người có thể đòi hỏi quãng thời gian rất dài, nhưng hoàn thành vượt xe sẽ chỉ trong chớp mắt với tốc độ nhanh hơn sự tưởng tượng của chúng ta".

Tuy nhiên, trong giai đoạn này, việc thảo luận "tác phẩm" của rô-bốt ảo Xiaoice vẫn giới hạn trong bình diện kỹ thuật và thực dụng, nhưng, thảo luận về vấn đề liệu tác phẩm thơ ca của rô-bốt có thể an ủi tâm hồn của loài người hay không thì ít và vẫn còn quá sớm. Tại hội thảo diễn ra ngày 19/12, những người tham gia đã đánh giá cao triển vọng sáng tác văn học của trí tuệ nhân tạo, và đã mất nhiều thời gian và sức lực thảo luận cơ hội kinh tế do trí tuệ nhân tạo mang lại cho ngành xuất bản, bày tỏ hết sức mong chờ.

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>