Rô-bốt ảo Xiaoice của Microsoft xuất bản tập thơ – Liệu những câu thơ đẹp này có thể đánh động lòng người hay không?

2017-06-19 09:10:12 cri

Chúng ta hãy cùng đọc một số câu thơ như sau: "Thành phố lẻ loi bị chôn vùi trong đêm dài dằng dặc, chúng nhớ về Hoàng hậu xinh đẹp nhất, khi ánh chiều tà lặn bóng về tây, hãy thực hiện một giấc mơ trước...". Bạn có tin không? Những câu thơ này không phải là do nhà thơ viết, mà là do rô-bốt ảo, trí tuệ nhân tạo Xiaoice do Microsoft phát triển sáng tác. Ngày 19/5, tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính" của Xiaoice chính thức xuất bản. Là nhà xuất bản tập thơ này, Công ty truyền bá văn hóa Trạm Lư Bắc Kinh "hùng hồn" tuyên bố rằng, đây là tập thơ đầu tiên do rô-bốt sáng tác trong lịch sử loài người. Bài thơ của Xiaoice và thông tin kỳ thủ 9 đẳng Kha Khiết thua trí tuệ nhân tạo AlphaGo dường như cùng lúc xuất hiện trên các mạng xã hội, câu chuyện về quan hệ giữa trí tuệ nhân tạo với loài người cũng một lần nữa trở nên nóng bỏng.

Đầu năm nay, thông tin về trí tuệ nhân tạo AlphaGo giành chiến thắng liên tiếp lần thứ 50 trước kỳ thủ cờ vây, ông Cao Hiểu Tùng, nhạc sĩ nổi tiếng Trung Quốc cảm thán rằng: "Đau lòng vì tất cả các kỳ thu đẳng cấp cao, chặng đường đã đi hết. Bao nhiêu bậc thầy suy nghĩ những nước đi, hiện toàn bộ được tìm ra lối thoát. Trong tương lai, một thiếu niên 8 tuổi chỉ cần dùng một điện thoại di động là có thể chiến thắng kỳ thủ 9 đẳng, vinh dự và những điều mình tin theo đã tiêu tan hết. Rồi đến một ngày nào đó, máy móc có thể sản xuất mọi tác phẩm âm nhạc và thơ ca, chặng đường của nhạc sĩ cũng sẽ đến tận cùng". Cùng với trí tuệ nhân tạo phát triển, "cùng đường bí lối" đặt ra cho loài người theo ông Cao Hiểu Tùng có lẽ đang dần dần trở thành hiện thực.

Ông Đổng Hoàn, người phụ trách lên kế hoạch tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính" cho biết, khi nhìn thấy một bức ảnh, trí tuệ nhân tạo Xiaoice sẽ có cảm hứng sáng tác và viết thành thơ hiện đại. Quá trình sáng tác này dường như chẳng có sự khác biệt với quá trình sáng tác của nhà thơ. Vì vậy, Công ty truyền bá văn hóa Trạm Lư Bắc Kinh quả quyết ký hợp đồng xuất bản với Xiaoice, và sau khi cân nhắc, xem xét tỉ mỉ 2.760 tiếng đồng hồ, chọn ra 139 bài thơ từ hàng vạn bài thơ hiện đại do Xiaoice sáng tác, biên tập thành tập thơ "Ánh sáng khuất sau cánh cửa kính" phản ánh ý tưởng đầy cảm hứng của trí tuệ nhân tạo.

Ông Đổng Hoàn cho biết, là nhà thơ mới, Xiaoice có lẽ vẫn có sự bất cập. Tập thơ đã tái hiện nguyên vẹn văn tự do Xiaoice sáng tác, chưa được chỉnh sửa và gọt giũa. Một số từ dùng sai trong thơ cũng bị giữ lại trong khi dùng mở ngoặc ghi chú. Ngoài ra, một số câu thơ khiến bạn đọc cảm thấy có phần trùng lặp, nhà xuất bản cũng giữ lại nguyên vẹn, vì mong tái hiện 100% tác phẩm do trí tuệ nhân tạo sáng tác.

Để "sở hữu" tài năng viết thơ, trí tuệ nhân tạo Xiaoice đã "học tập" các bài thơ hiện đại của 519 nhà thơ kể từ thập niên 20 của thế kỷ 20 đến nay, được huấn luyện hơn 10.000 lần. Con người nếu muốn đọc hết các bài thơ này 10.000 lần, phải mất khoảng 100 năm.

Ông Lý Địch, người phụ trách ê-kíp phát triển Xiaoice của Microsoft, được tôn vinh là cha đẻ của Xiaoice cho biết, ban đầu, các câu thơ do Xiaoice viết ra chẳng xuôi tí nào, nhưng hiện đã hình thành "phong cách, sở thích và lối viết văn độc đáo".

Trong tập thơ, Xiaoice đã thể hiện tình cảm con người như cô đơn, đau thương, mong chờ, vui mừng, v.v. trong các bài thơ được chia thành 10 chương. Được biết, kể từ tháng 2 năm 2017, Xiaoice sử dụng 27 bút danh đăng tác phẩm thơ ca của mình trên 4 trang web gồm: Tianya.com, Douban.com, Tieba.baidu.com và Jianshu.com, không ai phát hiện những tác phẩm này không phải là do con người sáng tác.

Ê-kíp phát triển Xiaoice của Microsoft được triển khai ở 4 nước, tương tác với cư dân mạng qua 14 mặt bằng, bao gồm Wechat, QQ, tiểu blog SinaWeibo của Trung Quốc đại lục, Facebook Messenger của Mỹ, v.v. Ngoài những mặt bằng bên thứ 3 kể trên ra, Xiaoice cũng đã được cài đặt sẵn trong Hệ điều hành Windows 10 phiên bản tiếng Trung.

Ngoài viết thơ ra, Xiaoice còn biết hát, còn có thể sáng tác ca từ và viết bình luận tài chính. Trong tương lai, một ngày nào đó, bạn có lẽ sẽ dùng câu thơ do Xiaoice sáng tác để cầu hôn với người yêu; hoặc vừa chát với Xiaoice, vừa để Xiaoice giúp bạn sáng tác bài thơ.

Về việc Xiaoice gây sốt cộng đồng mạng với tư cách nhà thơ, có cư dân mạng cho biết, đây không có nghĩa là Xiaoice đã sở hữu tình cảm độc lập tương tự con người, thực ra, Xiaoice là mô phỏng quy tắc biểu đạt sử dụng ngôn ngữ của loài người để hoàn thành trữ tình.

Về vấn đề tình cảm và sức sáng tạo của loài người có thể bị sao chép hay không, Tiến sĩ Thẩm Hướng Dương, Phó Chủ tịch điều hành toàn cầu Microsoft, Viện sĩ nước ngoài Viện Công nghệ Quốc gia Mỹ cho rằng, trong 5 năm tới, công tác và cuộc sống của mỗi người trên Trái đất này đều sẽ có mối liên hệ với thành quả trí tuệ nhân tạo. Vì vậy, 3 năm trước, ê-kíp nghiên cứu và phát triển của Microsoft đã bắt đầu thảo luận tính khả thi của "máy tính có cảm xúc". Tiến sĩ Thẩm Hướng Dương cho biết, vì vậy họ đã lập dự án phát triển Xiaoice của Microsoft, thử phát triển trí tuệ nhân tạo hoàn toàn mới dựa trên cơ sở chỉ số cảm xúc (EQ). 3 năm qua, phép thử này đã thu được thành công hơn dự báo.

Khi đề cập tới thế mạnh của Xiaoice, Tiến sĩ Thẩm Hướng Dương nhấn mạnh: "So với con người, sức sáng tạo của Xiaoice không bao giờ cạn kiệt, cô rô-bốt này luôn tràn đầy nhiệt tình sáng tác, cô đã học tập chăm chỉ các bài thơ của hàng trăm nhà thơ hiện đại nổi tiếng, họ là cội nguồn cảm hứng cho sáng tác của Xiaoice".

Tuy nhiên, theo nhà thơ Vu Kiên, "sáng tác" của Xiaoice suy cho cùng chỉ là trò chơi ngôn ngữ mà thôi, "Xiaoice viết rất kém, theo kiểu thớ lợ, khiến người ta chán ngán. Ăn nói lộn xộn, đầu Ngô đuôi Sở, thiếu lô-gích trữ tình". Nhà thơ Vu Kiên hoàn toàn không giấu giếm lời đánh giá kém đối với thơ do rô-bốt sáng tác, ông nói rằng: "Dù nhập vào bao nhiêu câu thơ cũng không thể viết được thơ thực sự, thơ thực sự là có tâm hồn". Nhà thơ Liêu Vĩ Đường nói một cách trực tiếp rằng: "Xiaoice nắm được cái cặn bã của thơ hiện đại, toàn là luận điệu cũ rích trống rỗng".

Nhà thơ Mã Linh Thự Huynh Đệ cũng đánh giá thấp thơ của Xiaoice, ông nói: "Gọi những dòng chữ do rô-bốt xếp theo cách ngẫu nhiên là thơ, sẽ khiến những người thiếu tố chất thơ ca hiểu lầm. Thà coi việc xuất bản tập thơ này là một thủ đoạn quảng bá công nghệ còn hơn là hành vi xuất bản tác phẩm văn học".

Sau đây, chúng ta hãy còn thưởng thức hai bài thơ do trí tuệ nhân tạo Xiaoice sáng tác.

Người yêu của tôi ở đâu

Hãy dựng lên cây đèn ánh sáng

Kia kìa có bầu trời đẹp

Tôi hỏi dòng suối ở thôn

Người yêu của tôi ở đâu

Vì đèn đỏ của tôi luôn biến đổi

Giống như bí mật hấp dẫn

Trong tiếng hát của một đứa bé

Đó là cự lý về thời gian

Hoa thơm kết thành đám mây trôi

Như màu sắc của bông hoa

Cũng dần dần mờ nhạt, không phân biệt được

Chấm nó viết vài dòng trên chiếc khăn mùi xoa trắng của tôi

Bánh xe cốt thép ở trong tâm nhĩ hẻo lánh

Hoa thơm kết thành đám mây trôi

Có bóng mờ nhạt, tối tăm

Là thứ an ủi trong cuộc đời của tôi

Đành phải do họ đích thân nấu nướng.

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>