Nhà văn Mạc Ngôn giành Giải Nô-ben Văn học không liên quan tới chính trị, không có tranh luận trong quá trình bình chọn

Nghe Online-I         Nghe Online-II

Quyên: Thưa quý vị và các bạn, tuy nhà văn Trung Quốc Mạc Ngôn giành Giải Nô-bên Văn học đã là chuyện hơn nửa tháng trước, nhưng cơn sốt Mạc Ngôn ở Trung Quốc chưa hạ nhiệt, mọi người vẫn bàn tán nhiều về nhà văn Mạc Ngôn.

Hoa: Vâng, cơn sốt Mạc Ngôn cũng khiến bạn đọc Trung Quốc từ tranh nhau mua tác phẩm của nhà văn Mạc Ngôn, chuyển sang quan tâm vấn đề "khủng hoảng đọc sách".

Quyên: Trong phần đầu của tiết mục "Tuần san Văn hoá" hôm nay, Lệ Quyên và Duy Hoa xin giới thiệu với các bạn thành viên của Hội đồng bình chọn Giải Nô-ben Văn học năm 2012 cho biết, nhà văn Mạc Ngôn giành giải không liên quan tới chính trị, không có tranh luận trong quá trình bình chọn.

Hoa: Trong phần hai của tiết mục "Tuần san Văn hóa", Duy Hoa và Lệ Quyên xin giới thiệu với các bạn "khủng hoảng đọc sách" mà nhiều người Trung Quốc đang quan tâm.

Quyên: Trong tháng 10, ngoài cơn sốt Mạc Ngôn ra, sự kiện Nhà triển lãm Trung Quốc tại Hội chợ Triển lãm Thế giới EXPO Thượng Hải được cải tạo thành Cung Nghệ thuật Trung Hoa và mở cửa chào đón khách tham quan cũng là một sự kiện văn hóa lớn.

Hoa: Vâng, trong phần 3 của tiết mục "Tuần san Văn hóa" hôm nay, Nguyễn Thanh sẽ giới thiệu với các bạn tường tận về việc Trung Quốc tìm tòi mô hình mới trong khai thác và sử dụng các nhà triển lãm sau khi kết thúc Hội chợ Triển lãm Thế giới EXPO.

Quyên: Sau đây chúng ta hãy bắt đầu nội dung phần đầu hôm nay.

Hoa: Thưa quý vị và các bạn, hạ tuần tháng 10, Nhà Hán học Thụy Điển, thành viên suốt đời của Hội đồng Giải Nô-ben Văn học Gô-ran (Goran Malmqvist) năm nay 88 tuổi, đã thăm Thượng Hải 3 ngày, trong thời gian ở thăm Thượng Hải, ông đã giải mã "thông tin phía sau" sự kiện nhà văn Mạc Ngôn giành Giải Nô-ben Văn học.

Quyên: Ông Gô-ran cho biết, mỗi năm khi bình chọn Giải Nô-ben Văn học, đều phải trải qua tranh luận gay gắt, nhưng năm nay nhà văn Trung Quốc Mạc Ngôn giành giải thì khá suôn sẻ, ý kiến của Hội đồng bình chọn khá nhất trí.

Hoa: Ông cho biết, nhà văn Mạc Ngôn giành Giải Nô-ben Văn học hoàn toàn không liên quan tới chính trị, tình hữu nghị và vận may, tiêu chuẩn duy nhất là chất lượng văn học.

Quyên: Ông cũng cho rằng, nhà văn Mạc Ngôn lần này giành Giải Nô-ben Văn học sẽ có lợi cho văn học Trung Quốc đi ra thế giới.

Hoa: Là nhà Hán học am hiểu văn học Trung Quốc và thông thạo tiếng Hán, ông Gô-ran cho rằng, Trung Quốc có nhiều nhà văn và nhà thơ đạt trình độ thế giới, thậm chí vượt trình độ thế giới, nhưng vấn đề duy nhất là phiên dịch.

Quyên: Lần này ông Gô-ran đến thăm Trung Quốc là nhận lời mời của Nhà xuất bản Thế Giới Văn Cảnh, Thượng Hải, mục đích là giới thiệu tập thơ của nhà thơ Thụy Điển Tô-mát Tran-xtrô-mơ (Tomas Transtromer), nhà thơ đã giành Giải Nô-ben Văn học năm 2011.

Hoa: Nhưng năm nay nhà văn Trung Quốc Mạc Ngôn giành Giải Nô-ben Văn học là tiêu điểm mà các phương tiện truyền thông quan tâm, nên trong chuyến thăm Trung Quốc lần này, ông Gô-ran trả lời nhiều vấn đề về nhà văn Mạc Ngôn.

Quyên: Sau khi nhà văn Mạc Ngôn giành giải, một số phương tiện truyền thông hoài nghi tư cách đoạt giải của Mạc Ngôn, vì ông là đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc và Phó Chủ tịch Hiệp hội Nhà văn.

Hoa: Ông Gô-ran hết sức bất bình về việc này, ông cho rằng sự hoài nghi này không công bằng đối với nhà văn Mạc Ngôn.

Quyên: Theo ông Gô-ran, phương tiện truyền thông chỉ dựa vào bề ngoài để đánh giá một nhà văn, đây là "sự lười biếng đáng sợ của các phần tử trí thức".

Hoa: Ông còn nói, những người làm trong lĩnh vực truyền thông phương Tây hoàn toàn không hiểu chất lượng văn học của nhà văn Mạc Ngôn, vì thế không nên "nhận xét võ đoán".

Quyên: Ông còn cho biết, nhà văn Mạc Ngôn đoạt Giải Nô-ben Văn học hoàn toàn không liên quan tới chính trị, tình hữu nghị và vận may, tiêu chuẩn duy nhất là chất lượng văn học.

Hoa: Theo ông, tác phẩm của nhà văn Mạc Ngôn đã kế thừa truyền thống văn học xuất sắc thời cổ đại Trung Quốc cổ đại, cũng mạnh dạn phê bình hiện thực xã hội.

Quyên: Ông Gô-ran cho biết, khi đọc tiểu thuyết của Mạc Ngôn, sẽ khiến chúng ta nhớ đến những bộ tiểu thuyết vĩ đại Trung Quốc cổ đại như "Thủy Hử", "Tây Du Ký" và "Liêu Trai Chí Dị".

Hoa: Ông có nhận xét rằng, khả năng kể câu chuyện của Mạc Ngôn là học của người cổ đại Trung Quốc, bên cạnh đó, Mạc Ngôn cũng chịu sự ảnh hưởng của một số nhà văn phương Tây.

Quyên: Đối với các tác phẩm văn học của Mạc Ngôn, chỉ có một điều duy nhất khiến ông Gô-ran cảm thấy "chưa hài lòng", đó là truyện dài của Mạc Ngôn viết quá dài, ông cho rằng truyện ngắn của Mạc Ngôn hấp dẫn hơn.

Hoa: Ông Gô-ran đánh giá một cách hài hước rằng: "Truyện dài 'Nhọc nhằn sống và chết' của Mạc Ngôn quá dài, đọc đến phần cuối bạn đọc cũng sẽ cảm thấy nhọc nhằn".

Quyên: Theo ông Gô-ran, "Củ cà rốt trong suốt" là tiểu thuyết xuất sắc nhất của Mạc Ngôn. Còn truyện "Cô nàng bay" cũng rất hấp dẫn. Cô dâu bay lên cây, cứ ở trên đó không chịu xuống, bà con trong làng vây quanh dưới cây chờ cô dâu xuống. Ông cho rằng, tác phẩm này có phong cách giống văn học Anh và Mỹ.

Hoa: Trong chuyến thăm Thượng Hải, ông Gô-ran còn giới thiệu quá trình bình chọn Giải Nô-ben Văn học được bên ngoài cho là rất "thần bí".

Quyên: Theo trình tự, để bình chọn ra người đoạt Giải Nô-ben Văn học phải trải qua hơn 8 tháng. Hàng năm, trước ngày 1/2, các nước phải giới thiệu nhà văn của nước mình với Viện Hàn lâm Thụy Điển. Rồi, Hội đồng bình chọn gồm 15 người sẽ chọn ra 30-40 nhà văn từ 250 ứng viên, và giới thiệu với các viện sĩ.

Hoa: Đến cuối tháng 5, trong danh sách ứng viên chỉ còn lại 5 nhà văn. Trong thời gian cả mùa hè, Hội đồng bình chọn chỉ đọc tác phẩm của 5 nhà văn này. Đến trung tuần tháng 9, Hội đồng bình chọn tiến hành họp và thảo luận nên trao giải cho ai. Rồi bắt đầu bỏ phiếu, qua nhiều vòng, vòng bỏ phiếu cuối cùng diễn ra vào đầu tháng 10. Năm nay, ý kiến của các thành viên Hội đồng bình chọn khá đồng thuận, quyết định trao giải thưởng cho nhà văn Trung Quốc Mạc Ngôn.

Quyên: Ông Gô-ran rất am hiểu về các nhà văn Trung Quốc cũng như tác phẩm văn học của họ như Lâm Ngữ Đường, Băng Tâm v.v. Ông cho rằng, nhiều nhà văn Trung Quốc đạt trình độ thế giới, thậm chí vượt trình độ thế giới. Nhiều nhà thơ Trung Quốc cũng đáng được trao Giải Nô-ben Văn học.

Hoa: Theo ông Gô-ran, văn học Trung Quốc nên đi ra thế giới, nhưng điều đáng tiếc là tác phẩm dịch sang tiếng nước ngoài quá ít. Mạc Ngôn là một trong những nhà văn Trung Quốc có tác phẩm được dịch sang tiếng nước ngoài nhiều nhất, vì vậy phải nói rằng, tiểu thuyết của Mạc Ngôn đã góp phần "giúp văn học Trung Quốc đi ra thế giới".

Quyên: Ông Gô-ran cho biết, cựu Thư ký thường trực Viện Hàn lâm Thụy Điển nói, cái gọi là "văn học thế giới" phải dựa vào phiên dịch, không có phiên dịch, thì không có văn học thế giới.

Hoa: Vâng, muốn giới thiệu tác phẩm văn học, văn hóa của mình với bạn bè nước ngoài, phương thức tốt nhất là phải dùng ngôn ngữ nước đối phương, hiệu quả tốt hay dở phần lớn dựa vào chất lượng phiên dịch.

Quyên: Quý vị và các bạn thân mến, trên đây Lệ Quyên và Duy Hoa đã giới thiệu với các bạn thành viên Hội đồng bình chọn Giải Nô-ben Văn học cho biết, nhà văn Mạc Ngôn giành giải không liên quan tới chính trị, không có tranh luận trong quá trình bình chọn.

Hoa: Tiếp theo, Duy Hoa và Lệ Quyên xin giới thiệu tiếp với các bạn, "cơn sốt Mạc Ngôn" khiến người dân Trung Quốc bắt đầu quan tâm vấn đề "khủng hoảng đọc sách".

Quyên: Thưa các bạn, kể từ ngày 11/10, nhà văn Trung Quốc Mạc Ngôn giành Giải Nô-ben Văn học năm 2012, tác phẩm của Mạc Ngôn rất được hoan nghênh, dù ở hiệu sách hay trên trang web mua bán trực tuyến đều xuất hiện tình trạng tác phẩm Mạc Ngôn bán chạy đến nỗi không còn sách để bán. Tuy nhiên, đằng sau "cơn sốt Mạc Ngôn", có một số liệu khiến chúng ta phải quan tâm, đó là người Trung Quốc bình quân mỗi người mỗi năm chỉ đọc 4,3 quyển sách.

Hoa: Vâng, đây là số liệu năm 2011, là kết quả điều tra tình hình đọc sách của người dân Trung Quốc lần thứ 9. Bên cạnh đó, ở Hàn Quốc bình quân mỗi người mỗi năm đọc 11 quyển, người Pháp đọc 20 quyển, người Nhật đọc 40 quyển, và người I-xra-en đọc 60 quyển.

Quyên: Với số lượng đọc sách ít như trên, Trung Quốc là một trong những nước có số lượng đọc sách bình quân đầu người mỗi năm ít nhất. 50,7% số người được hỏi cho rằng mình ít đọc sách, chỉ có chưa đầy 10% người dân được hỏi cho rằng mình đọc nhiều sách.

Hoa: Vậy thì, "cơn sốt Mạc Ngôn" chỉ là cơn sốt nhất thời hay là cơ hội để thay đổi tình trạng người Trung Quốc đọc sách ít hiện nay? Trong thời đại mạng In-tơ-nét và truyền hình phát triển như vũ bão, "cơn sốt Mạc Ngôn" có giúp được mọi người tìm lại cảm giác ấm áp khi đọc sách dưới đèn không?

Quyên: Phóng viên đã phỏng vấn một vài người mua sách ở Hiệu sách tỉnh Sơn Tây. Những học sinh đến từ trường Thương mại tỉnh Sơn Tây cho biết, họ trước kia không biết Mạc Ngôn, thường ngày chỉ đọc sách liên quan tới chuyên ngành, không có thói quen đọc sách văn học, tác phẩm văn học kinh điển cũng đọc rất ít. Một em còn nói thẳng rằng, tác phẩm văn học không thú vị, không đọc nổi, thường ngày chỉ thích xem tiểu thuyết tình yêu và tạp chí.

Hoa: Ở Hiệu sách Sơn Tây, phóng viên còn hỏi một thanh niên họ Kỳ năm nay 23 tuổi, anh đang xem một quyển sách về kỹ năng tiêu thụ hàng hoá. Anh Kỳ cho biết, anh làm nghề bán ô-tô, lúc học ở trường anh thỉnh thoảng cũng xem một số tác phẩm văn học, sau khi ra trường đi làm, lại không biết nên đọc những sách gì, hiện nay chỉ đọc những sách hỗ trợ cho công việc của mình.

Quyên: Nhân viên công tác ở Hiệu sách Sơn Tây cũng cho biết, tác phẩm văn học có rất ít người mua. Bạn trẻ hiện nay thường thích những tiểu thuyết bán chạy như tiểu thuyết kể chuyện vượt thời gian, không gian và tiểu thuyết quan trường.

Hoa: Khi phân tích nguyên nhân người đọc sách ít, ông Mã Chí Siêu, Chủ nhiệm Trung tâm Nghiên cứu Khai thác Tài nguyên Nhân văn tỉnh Sơn Tây cho biết, xét từ truyền thống, người đọc sách thường là tầng lớp trí thức, tinh anh, Trung Quốc chưa hình thành truyền thống toàn dân đọc sách. Cộng thêm các nguyên nhân như hiện nay phương thức tiếp nhận thông tin đa nguyên hoá, nhịp sống nhanh hơn, thời gian tự chủ chi phối ít đi, lòng người hời hợt, số người đọc sách ngày càng ít đi.

Quyên: Ông Hùng Bính Kỳ, Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21 cho rằng, "khủng hoảng đọc sách" của người Trung Quốc còn thể hiện ở sự tư lợi trong văn hóa đọc. Ông cho biết, do việc lên lớp, rồi học bằng này bằng nọ và tìm việc làm là sự theo đuổi chính trong giáo dục quốc dân, nên học sinh đã hình thành văn hóa đọc tư lợi "chỉ đọc sách liên quan đến chuyên môn, phục vụ cho công việc, không đọc những sách khác". Như vậy, đọc sách bị coi là biện pháp để thực hiện mục đích nào đó, chứ không phải vì bản thân có hứng thú đối với việc đọc sách.

Hoa: Rất nhiều trí thức lo ngại về tình trạng tư lợi trong văn hóa đọc. Ông Trình Kim Thành cho rằng, "cơn sốt Mạc Ngôn" hiện nay có lẽ sẽ ảnh hưởng đến nhận thức và đánh giá của một số người đối với văn học đương đại Trung Quốc, nhưng liệu cơn sốt này có thúc đẩy người Trung Quốc hình thành cơn sốt đọc sách hay không, có lẽ sẽ có tác dụng, nhưng tác dụng sẽ rất có hạn.

Quyên: Ông Trình Kim Thành còn phân tích cho biết, do Trung Quốc hiện nay đang ở vào giai đoạn chuyển đổi xã hội, người dân bận rộn trăm công nghìn việc, không có thời gian đọc sách, đây là nguyên nhân khiến một số người ít đọc sách.

Hoa: Vâng, ngoài ra, người đọc sách nhiều hay ít còn liên quan tới sự hiểu biết của họ đối với ý nghĩa và giá trị của việc đọc sách. Nếu người ta cho rằng đọc sách chẳng giúp gì cho việc cải thiện cuộc sống của mình, hoặc cho rằng đọc sách chỉ tốn thời gian, thì đương nhiên sẽ không có nhu cầu và lòng nhiệt tình đọc sách.

Quyên: Khi trả lời phóng viên, nhà văn Mạc Ngôn nói, "cơn sốt Mạc Ngôn" chỉ kéo dài một tháng, thậm chí còn ngắn hơn, sau đó sẽ trở lại bình thường.

Hoa: Nhà văn Mạc Ngôn đồng thời cũng nói, hiện nay có rất nhiều phương thức vui chơi giải trí và thư giãn, chắc sẽ chiếm nhiều thời gian đọc sách văn học. Nhưng tin rằng, mọi người trở về sau một cuộc vui chơi, có lẽ sẽ lại cầm một quyển sách, cảm nhận niềm vui do đọc sách mang lại.

Quyên: Vâng, mong "cơn sốt Mạc Ngôn" hiện nay sẽ khiến càng nhiều người quan tâm và đọc tác phẩm văn học, cảm nhận niềm vui do đọc sách mang lại, mà niềm vui này đã bị nhiều người lãng quên.

Hoa: Quý vị và các bạn thân mến, trên đây Duy Hoa và Lệ Quyên đã giới thiệu với các bạn "cơn sốt Mạc Ngôn" khiến người dân Trung Quốc quan tâm vấn đề "khủng hoảng đọc sách". Sau đây mời các bạn nghe bài hát "Tiếu Vong Thư".

Quyên: Quý vị và các bạn thân mến, trên đây các bạn đã nghe bài hát "Tiếu Vong Thư" do ca sĩ Vương Phi thể hiện.

Hoa: Thưa quý vị và các bạn, ngày 1/10, Nhà triển lãm Trung Quốc tại Hội chợ Triển lãm Thế giới EXPO Thượng Hải đã được cải tạo thành Cung Nghệ thuật Trung Hoa, chính thức mở cửa để đón khách tham quan.

Quyên: Sự kiện này đánh dấu Trung Quốc đang tìm tòi mô hình mới trong khai thác và sử dụng các nhà triển lãm sau khi kết thúc Hội chợ Triển lãm Thế giới EXPO.