Di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên Trung Quốc được công nhận là Di sản Thế giới

Ngày 29/6/2012, Hội nghị Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO lần thứ 36 diễn ra tại Xanh Pê-téc-bua Nga chính thức tuyên bố, di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên Trung Quốc được công nhận là Di sản Thế giới, đây là Di sản Thế giới thứ 42 của Trung Quốc, đồng thời cũng là Di sản Thế giới đầu tiên của Khu Tự trị Nội Mông Trung Quốc. Di chỉ đô thành này được nhà sử học đánh giá có thể so sánh với thành cổ Pompeii của I-ta-li-a, di chỉ này kết hợp cả văn hóa dân tộc Mông Cổ lẫn văn minh dân tộc Hán, ghi lại một giai đoạn văn minh quan trọng trong lịch sử loài người.

Thượng Đô đời nhà Nguyên nằm ở thảo nguyên Chính Lam Kỳ, huyện Xilin Gol, Khu Tự trị Nội Mông có diện tích rộng lớn, là đô thành đời nhà Nguyên, đế quốc lớn nhất trong lịch sử thế giới, bắt đầu xây dựng vào năm 1256 công nguyên. Thượng Đô là nơi bắt nguồn vương triều nhà Nguyên, cũng là nơi bắt nguồn văn hóa nhà Nguyên của dân tộc Mông Cổ, Hốt Tất Liệt lên ngôi và dựng lập nhà Nguyên tại đây. 6 trong 11 vị vua đời nhà Nguyên lên ngôi tại Thượng Đô. Nhưng, cuối cùng Thượng Đô bị đốt thành tro bụi trong khói lửa chiến tranh nông dân. Vì vậy, Thượng Đô đời nhà Nguyên hiện nay chỉ là di chỉ một bãi đất trải qua hàng trăm năm mưa gió, trên thảo nguyên rộng lớn, di chỉ của đô thành lúc ẩn lúc hiện.

Thượng Đô đời nhà Nguyên kết hợp cả văn hóa chăn nuôi du mục lẫn văn hóa nông nghiệp trồng trọt, còn có văn minh phương Tây, Thượng Đô chiếm vị trí quan trọng trong lịch sử loài người. Trong tiếng Anh, Thượng Đô đời nhà Nguyên được gọi là "Xanadu" có nghĩa là "vườn hoa ảo tưởng". Năm 1816, ông Samuel Taylor Coleridge đăng bài thơ "Hốt Tất Liệt", từ đó đặt nền móng cho ý nghĩa tượng trưng của từ "Xanadu" trong văn học phương Tây. Phó Cục trưởng Cục Cổ vật Nhà nước Trung Quốc Đồng Minh Khang cho biết, là thành phố, di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên có đặc sắc thảo nguyên rõ nét, trực tiếp phản ánh văn hóa chăn nuôi du mục và văn hóa nông nghiệp trồng trọt, hơn nữa có vị trí quan trọng trong lòng người phương Tây. Phó Cục trưởng nói:

"Chỉ cần nhắc đến vườn hoa Xanadu, người phương Tây ai ai cũng biết. Xanadu rất nổi tiếng, hơn nữa còn gây ảnh hưởng rất lớn đối với âm nhạc, múa, nghệ thuật sân khấu và kiến trúc của phương Tây. Theo người phương Tây, Xanadu là thiên đường hạ giới."

Kể từ năm 1996, công tác di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên xin được công nhận là Di sản Thế giới đã bắt đầu khởi động, mong nhờ đó để bảo tồn và khai quật tốt hơn di chỉ văn minh loài người quý báu này. Năm 2012, di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên chính thức được Chính phủ Trung Quốc xác định là dự án đề cử duy nhất xin Ủy ban Di sản Thế giới của Tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Đối với di sản văn hóa lịch sử quan trọng như Thượng Đô đời nhà Nguyên, việc cân đối công tác bảo tồn và khai thác luôn là trọng điểm được các bên quan tâm. Kể từ năm 2005, chính quyền địa phương tăng cường hơn nữa các công tác bảo tồn, quản lý, trưng bày và dịch vụ du lịch liên quan tới di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên. Chẳng hạn, chính quyền địa phương lần lượt di dời và sắp xếp chỗ ở cho gần 230 hộ gia đình nông dân chăn nuôi và công nhân nông trường vốn sống ở phạm vi khu bảo tồn di chỉ; trong khu vực quan trọng của di chỉ còn lắp đặt hệ thống video bảo vệ an toàn, tiến hành giám sát video 24/24 giờ v.v.

Ngoài tra, quá trình khai quật khảo cổ đối với di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên cũng thu hút sự quan tâm của mọi người. Được biết, kể từ tháng 3 năm 2002, di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên bắt đầu tiến hành khai quật khảo cổ mang tính bảo tồn. Sau khi được công nhận là Di sản Thế giới, di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên sẽ tiếp tục tiến hành khai quật khảo cổ mang tính bảo tồn, để tìm hiểu toàn diện hơn giá trị lịch sử của Thượng Đô đời nhà Nguyên.

Đối với việc lượng du khách sẽ tăng vọt trong tương lai và công tác vừa bảo tồn vừa khai thác di chỉ trong thời gian tiếp theo, chính quyền huyện Xilin Gol cho biết, cơ quan văn hóa và cổ vật các cấp sẽ tiếp tục tăng cường bảo tồn di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên, nghiêm chỉnh thực hiện Công ước Quốc tế về bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới do UNESCO công bố. Ông Kỳ Kỳ Cách, Phó Chủ tịch huyện Xilin Gol bày tỏ, xin công nhận là Di sản Thế giới là nhằm bảo tồn di chỉ tốt hơn, để càng nhiều người biết lịch sử, văn hóa và giá trị hiện nay của di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên. Chính quyền địa phương cam kết, vé tham quan di chỉ Thượng Đô đời nhà Nguyên sẽ không tăng, hơn nữa sẽ tăng thêm dịch vụ du lịch như cung cấp thông tin hướng dẫn bằng nhiều thứ tiếng.