Vườn Văn hóa 29/03/2012: Đạo diễn Từ Khắc và thế giới điện ảnh võ hiệp của ông

Cuối năm 2011, phim võ hiệp "Long Môn Phi Giáp" được coi là "phim tiếng Hoa IMAX 3D đầu tiên trên thế giới" đã công chiếu tại Trung Quốc Đại lục. Dùng công nghệ 3D thể hiện câu chuyện kiếm hiệp Trung Quốc từng một dạo trở thành đề tài nóng bỏng trong giới điện ảnh Trung Quốc. Đạo diễn Từ Khắc của phim này cũng một lần nữa lọt vào "tầm ngắm" của khán giả, phim võ hiệp của ông cũng một lần nữa được mọi người bàn tán sôi nổi.

Đạo diễn Từ Khắc, vốn tên là Từ Văn Quang, quê quán tỉnh Quảng Đông, năm 1951 sinh ra trong một đại gia đình Hoa kiều ở Sài Gòn, Việt Nam. Từ thuở nhỏ, ông đã có hứng thú nồng nàn đối với điện ảnh, năm 13 tuổi, ông bắt đầu dùng máy quay 8cm quay phim. Năm 1984, ông Từ Khắc và bà Thi Nam Sinh thành lập Studio điện ảnh, sau đó trở nên nổi tiếng trong và ngoài nước bằng các bộ phim gồm "Bản Sắc Anh Hùng", "Thiện Nữ U Hồn", "Hoàng Phi Hồng" v.v, mở ra thời đại mới cho điện ảnh Hồng Công.

Từ cuối thập niên 70 đến đầu thập niên 80 của thế kỷ 20, trong giới điện ảnh Hồng Công xuất hiện những đạo diễn mới gồm Từ Khắc, Hứa An Hoa, Nghiêm Hạo, Đàm Gia Minh, Phương Ngôn Bình v.v. Những đạo diễn này cùng tác phẩm của họ đã dấy lên một cơn sóng lớn trong giới điện ảnh, họ được báo giới gọi là "Làn sóng mới".

Trước khi xuất hiện những đạo diễn "Làn sóng mới", đa số đạo diễn của điện ảnh Hồng Công đều xuất thân từ trường quay. So với các bậc tiền bối, những đạo diễn "Làn sóng mới" có đặc sắc thời đại mới. Nghiên cứu viên nghiên cứu điện ảnh của Trung tâm sưu tầm tài liệu điện ảnh Trung Quốc Sa Đan cho biết:

"Ông Từ Khắc thuộc thế hệ Làn sóng mới Hồng Công, những đạo diễn như Từ Khắc, Hứa An Hoa, Nghiêm Hạo v.v đều mang đặc sắc trí thức, hầu như đều có bối cảnh lưu học ở nước ngoài. Ông Từ Khắc từng học chuyên ngành sản xuất phim ở trường Đại học Texas Mỹ. Sau khi từ nước ngoài trở về, họ không làm ở hãng phim, mà là đến làm ở đài truyền hình."

Ông Từ Khắc đã đi vào giới điện ảnh bằng những phim truyền hình rất được hoan nghênh như "Kim Đao Tình Thù" v.v. Năm 1979, ông ra mắt tác phẩm điện ảnh đầu tay "Điệp Biến". Bộ phim này mang sắc thái huyền bí, đặt nền tảng cho sức tưởng tượng hấp dẫn trong điện ảnh của ông Từ Khắc.

Do có sự góp mặt của hàng loạt trí thức, điện ảnh Làn sóng mới của Hồng Công đã thực hiện sáng tạo trong nhiều phương diện, là đạo diễn xuất sắc trong Làn sóng mới, ông Từ Khắc đã mở cục diện mới cho điện ảnh võ hiệp Trung Quốc. Nhà phê bình điện ảnh Lý Tiểu Phi nói:

"Điện ảnh của ông Từ Khắc đã đột phá phương thức quay ở trường quay của đa số phim võ hiệp trước kia, đa số phim của ông quay ở ngoài. Điện ảnh của ông hấp thu nhiều quan điểm hiện đại, đặc biệt ông là một người trí thức tiếp nhận giáo dục phương Tây, cho nên có thể nói rằng, điện ảnh của ông dùng phương thức phương Tây thể hiện văn hóa phương Đông."

Những nhà nghiên cứu cho rằng, ông Từ Khắc đại diện cho một đỉnh cao của điện ảnh Trung Quốc về mặt công nghệ. Ông đưa công nghệ đồ hoạ kỹ thuật số vào điện ảnh Trung Quốc, sản xuất hàng loạt phim võ hiệp. Bộ phim "Tân Thục Sơn Kiếm Hiệp" sản xuất vào năm 1983 thể hiện thành tựu cao nhất dùng công nghệ mô hình và công nghệ đồ hoạ trước khi có công nghệ đồ hoạ kỹ thuật số, dù nhìn từ góc độ hiện nay, những công nghệ trong đó vẫn rất nổi bật. Trong bộ phim "Long Môn Phi Giáp" ra mắt công chúng vào cuối năm ngoái, ông Từ Khắc lại trở thành đạo diễn đầu tiên Trung Quốc dùng công nghệ 3D thể hiện võ hiệp Trung Quốc.

Sự theo đuổi đối với công nghệ đã giúp ông Từ Khắc thể hiện tốt hơn sức tưởng tượng hấp dẫn. Bộ phim "Thục Sơn Truyện" do ông Từ Khắc sản xuất vào năm 2000 tuy doanh thu phòng vé không mấy lý tưởng, nhưng sức tưởng tượng được thể hiện qua phim cho đến nay vẫn khiến khán giả phải khâm phục. Trong phim, các đệ tử Thục Sơn bay trên không với kiếm cầm trong tay, giống như mưa sao băng bay qua bầu trời. Đây chính là sự thể hiện về thị giác của sức tưởng tượng lãng mạn và hấp dẫn của ông Từ Khắc. Ông Từ Khắc thường kiến tạo một thế giới huyền bí ngoài sự tưởng tượng của khán giả tại địa điểm bình thường. Chẳng hạn, trong phim "Địch Nhân Kiệt chi Thông Thiên Đế Quốc" và "Long Môn Phi Giáp", trên mặt đất là cung điện hoặc bãi sa mạc trông rất bình thường, dưới đất lại là thế giới huyền bí như "chợ ma", "địa cung".

Nhà phê bình điện ảnh Lý Tiểu Phi cho rằng, sức tưởng tượng của ông Từ Khắc gắn liền chặt chẽ với sự từng trải cuộc đời của ông. Thuở nhỏ, ông Từ Khắc sống ở Việt Nam nằm trong loạn lạc chiến tranh, sau đó ông theo bố mẹ về Hồng Công. Ông lớn lên trong môi trường văn hóa Trung Hoa, sau đó lại tiếp nhận giáo dục phương Tây ở Mỹ. Nhà phê bình điện ảnh Lý Tiểu Phi nói:

"Tư tưởng của ông được mở rộng bởi tiếp nhận nhiều nền văn hóa khác nhau, vì vậy thế giới quan và sức tưởng tượng của ông không bị ràng buộc, sức tưởng tượng của ông vượt quá người bình thường. Sau mười năm, chúng ta có thể đạt trình độ cao về công nghệ đồ hoạ của Từ Khắc, nhưng chưa chắc đã đạt trình độ như ông về sức tưởng tượng."

Tình cảm yêu thích văn hóa Trung Hoa của ông Từ Khắc được thể hiện nhiều trong phim võ hiệp của ông. Những người hâm mộ phim võ hiệp của ông Từ Khắc có ấn tượng sâu sắc đối với câu thơ xuất hiện trong phim. Câu thơ tuy đơn giản, nhưng tràn đầy màu sắc lãng mạn và rất cổ điển. Trong phim "Tân Tiên Hạc Thần Châm" có câu thơ "Tiên hạc dĩ tùy vân ảnh diều, thần châm do đới nguyệt quang hàn"; trong phim "Tiếu Ngạo Giang Hồ chi Đông Phương Bất Bại" cũng có câu thơ như sau: "Đề kiếm khoá kỵ huy quỉ vũ, bạch cốt thành đôi điểu kinh phi. Trần thế như triều nhân như thủy, khả thán giang hồ kỷ nhân hồi." Những câu thơ lãng mạn này chính là do ông Từ Khắc sáng tác. Học giả nghiên cứu điện ảnh Sa Đan nói:

"Tuy ông Từ Khắc là một đạo diễn tiếp nhận giáo dục phương Tây rất nhiều kể từ thuở nhỏ, rất say mê về công nghệ đồ họa, nhưng ông luôn rất coi trọng văn hóa cổ điển Trung Hoa."

Với biên tập phim xuất sắc, phong cách nhiều biến hoá, công nghệ đồ họa không ngừng đổi mới, sức tưởng tượng kỳ diệu độc đáo, tố chất am hiểu nhiều văn hóa, đạo diễn Từ Khắc cùng phim võ hiệp của ông cho đến nay vẫn rất hấp dẫn đối với khán giả.