Lao nhi vô công

Có nghĩa là bỏ ra nhiều công sức nhưng chẳng có kết quả gì

Câu thành ngữ này xuất xứ từ "Trang Tử - Thiên Vận".

Cuối thời Xuân Thu là thời kỳ quá độ từ xã hội nô lệ sang chế độ phong kiến, hỗn chiến giữa các nước chư hầu liên tiếp xảy ra, khiến mâu thuẫn xã hội càng thêm gay gắt.

Khổng Tử-nhà giáo dục và nhà hoạt động xã hội nổi tiếng thời bấy giờ, luôn luôn chủ trương lấy nhân nghĩa trị vì nhà nước, ông cho rằng chỉ cần khôi phục lại chế độ triều nhà Chu trước đây thì thiên hạ sẽ được thái bình. Do đó, để thực hiện đường lối chính trị này, ông đã sang du thuyết các nước chư hầu áp dụng kiến nghị của mình, nhưng đều bị các nước từ chối, chẳng đạt được kết quả gì.

Một hôm, Khổng Tử đang chuẩn bị cùng học trò là Ngạn Hồi sang du thuyết nước Vệ. Ngạn Hồi mới hỏi ý kiến của một quan chức nước Lỗ tên là Thái Sư Kim rằng: "Thầy tôi đã đi khắp nơi tuyên truyền chủ trương của mình, nhưng đều không có kết quả gì, lần này sang nước Vệ thì sẽ ra sao?". Thái Sư Kim lắc đầu nói: "Tôi thấy vẫn thế thôi, hiện nay vua các nước đang nhân cơn loạn lạc chiếm đoạt địa bàn, cơ bản không có hứng thú gì đối với thuyết " Nhân nghĩa đạo đức" của thầy anh, hai nước Sái và Trần là một thí dụ, thầy trò anh sang du thuyết nước Vệ cũng sẽ chẳng đạt được kết quả gì. Vì điều này chẳng khác nào lấy thuyền đi chở hàng trên cạn, đã tốn công vô ích, hơn nữa còn sẽ chuốc vạ vào thân. Chẳng lẽ anh đã quên lần đi nước Trần bị người ta từ chối, trong bảy ngày không được ăn uống rồi sao ?".

Ngạn Hồi nhớ lại chuyến đi lần trước mà lòng dạ cay đắng, mới đem lời Thái Sư Kim nói lại với thầy, Khổng Tử tuy biết thế nhưng vẫn một mực đi sang nước Vệ, rút cuộc chẳng làm được việc gì, hai thầy trò lại lủi thủi quay trở về.

Hiện nay, người ta vẫn thường dùng câu "Lao nhi vô công" để ví với hiện tượng bỏ ra nhiều sức lực, nhưng chẳng có kết quả gì.