Tổ chức Hợp tác Thượng Hải được thành lập ngày 15/6/2001 tại Thượng Hải, thành viên gồ̀m: Trung Quốc, Nga, Ca-dắc-xtan, Cư-rơ-gư-xtan, Tát-gi-ki-xtan và U-dơ-bê-ki-xtan. Hiện nay có 5 nước quan sát viên là Mông Cổ, Pa-ki-xtan, I-ran, Ấn Độ và Áp-ga-ni-xtan, và có ba nước đối tác đối thoại là Bê-la-rút, Xri-lan-ca và Thổ Nhĩ Kỳ.
Tiền thân của Tổ chức Hợp tác Thượng là cơ chế hội nghị 5 nước tại Thượng Hải gồm Trung Quốc, Nga, Ca-dắc-xtan, Cư-rơ-gư-xtan và Tát-gi-ki-xtan. Ngày 14/6/2001, Nguyên thủ 5 nước họp hội nghị lần thứ 6 tại Thượng Hải, tại hội nghị lần này U-dơ-bê-ki-xtan đã gia nhập tổ chức "5 nước Thượng Hải" với tự cách hoàn toàn bình đẳng. Ngày 15/6, Nguyên thủ 6 nước họp hội nghị lần thứ nhất và ký kết "Tuêyn bố thành lập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải".
Tháng 9/2001, Thủ tướng các nước thành viên Tổ chức Hợp tác Thượng Hải họp hội nghị lần thứ nhất tại A-ma-tưi, tuyên bố chính thức thành lập Cơ chế Hội nghị Thủ tướng định kỳ trong khuôn khổ Tổ chức Hợp tác Thượng Hải. Tháng 6/2002, Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải lần thứ hai diễn ra tại Xanh Pê-téc-bua, Nguyên thủ 6 nước đã ký kết "Hiến chương Tổ chức Hợp tác Thượng Hải".Hiến chương đã trình bày rõ về tôn chỉ, nguyên tắc, cơ cấu, hoạt động, hướng hợp tác cũng như nguyên tắc đối ngoại của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, ....