Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây giáp với Việt Nam là một miền đất hứa tươi đẹp thần kỳ, ngày 11 tháng 12 năm nay Quảng Tây sẽ đón chào 60 năm ngày thành lập Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây. Trong 60 năm qua, dưới sự quan tâm của chính phủ Trung ương cũng như sự nỗ lực của chính mình, Quảng Tây không ngừng phát triển đổi mới và thu được sự phát triển vượt bậc trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường ... 

Công viên đất ngập nước sông Na Khảo nằm ở phía Đông Bắc thành phố Nam Ninh, nước hồ trong công viên trong xanh, các loại cây cỏ hoa lá và thực vật thủy sinh đua nhau nở rộ, những cảnh quan nhân văn như cối xay gió, điều khắc, sán đạo v.v. khiến du khách không khỏi dừng chân chụp ảnh. Những cảnh quan trước mắt khiến mọi người khó tin nơi này ba năm trước còn là một con cống hôi thối không ai muốn đến gần. Mô hình trị lý sáng tạo toàn khu vực+mô hình PPP+thành phố xốp khiến sông Na Khảo “thay da đổi thịt”.

Tại Công viên đất ngập nước sông Na Khảo ở ngoại ô Nam Ninh, phóng viên bắt gặp anh Đàm Khang Minh, người dân địa phương đang tập thể dục buổi sáng. Anh Minh nhớ lại cảnh sông Na Khảo trước khi được trị lý:

“Nơi này trước đây là một vùng đất hoang, xung quanh chẳng có công viên nào nên hồn, cũng không có nơi dành cho mọi người thư giãn nghỉ ngơi, thực ra là một con cống hôi thối, ai cũng muốn tránh xa”.

Lúc đó, dọc thượng du sông Na Khảo có hơn 40 cống xả nước thải trực tiếp, nước sông cơ bản là nước thải, cộng thêm rác thải sinh hoạt và rác kiến trúc chồng chất lấn chiếm đường sông, khiến mặt sông xả lũ hẹp, lũ không thông suốt, thường khiến thượng du bị ngập nước, chất lượng nước sông rất kém. Do bị hạn chế về nguồn vốn và công nghệ trị lý, việc chấn chỉnh trị lý môi trường sông Na Khảo bắt buộc phải thúc đẩy theo giai đoạn, theo đợt từ nội thành đến ngoại ô, tức từ hạ du đến thượng du, cộng với việc xây dựng mạng lưới quản trị nước thải đô thị và nhà máy xử lý nước thải tương đối trì trệ, nước thải ở thượng du vẫn không ngừng đổ vào, thường là trị lý xong không lâu nước sông lại bị ô nhiễm, đầu tư lớn của chính quyền không ngừng bị lãng phí.

Tháng 3 năm 2015, thành phố Nam Ninh trở thành thành phố thí điểm “thành phố xốp” đợt đầu của nhà nước, lại đúng vào dịp nhà nước ra sức thúc đẩy mô hình PPP (mô hình đối tác công-tư) trong lĩnh vực phục vụ công chúng, tức mô hình hợp tác giữa chính quyền và nguồn vốn xã hội. Hai năm sau, diện mạo của sông Na Khảo đã có sự thay đổi long trời lở đất.

Việc trị lý sông Na Khảo lần này là cùng lúc khởi động toàn lưu vực, thúc đẩy tính toán chung, thực hiện trị lý nước “một cửa”. Chủ yếu bao gồm công trình chấn chỉnh trị lý đường sông, công trình chặn nước thải xả ra sông, công trình sinh thái đường sông, công trình cảnh quan hai bờ sông, công trình xây dựng nhà máy xử lý nước thải, công trình thí điểm thành phố xốp, công trình giám sát quản lý thông tin v.v. Tổng Giám đốc Công ty TNHH Phát triển môi trường nước Bắc Bài Nam Ninh, nhà thực thi dự án Cao Hoài Ba đã giới thiệu công trình trị lý ô nhiễm trong đó. Ông nói,

“Nêu ví dụ trị lý ô nhiễm, dự án đã xây dựng một nhà máy xử lý nước thải tại thượng du sông chính, tiếp nhận nước thải ở hai bên bờ sông và khu vực xung quanh vào nhà máy xử lý thông qua xây dựng đường ống dẫn nước thải, sau đó xả vào sông bổ sung nguồn nước sau khi qua xử lý. Sau khi khánh thành dự án, chất lượng nước đạt tiêu chuẩn loại bốn, lượng nước bổ sung vào sông không thấp hơn 80% lượng nước thải trước khi được xử lý”.

Khác với mô hình “chính phủ bao cấp” trước đó, dự án sông Na Khảo du nhập nguồn vốn xã hội, để các nhà chuyên môn làm việc chuyên môn, để chính quyền chuyển biến vai trò từ “người xây dựng” sang “người quản lý”, thay đổi vấn đề chính quyền bao cấp toàn bộ nhưng lại không hiệu quả trước đó, cùng doanh nghiệp thực hiện cùng thắng. Ông Cao Hoài Ba cho biết,

“Mô hình PPP chính là xây dựng vận hành theo phương thức hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp. Chính quyền sát hạch theo hiệu quả, trả chi phí theo hiệu quả, dự án này sau khi khánh thành không phải giao cho chính quyền, mà là do công ty tiếp tục kinh doanh vận hành, chính quyền mỗi quý tiến hành sát hạch đối với doanh nghiệp, sát hạch hơn một trăm chỉ tiêu, trả chi phí trị lý lưu vực theo điểm. Như vậy có thể đảm bảo công viên và chất lượng nước trong sạch lâu dài, cũng có thể đảm bảo công viên được vận hành tốt.”

Mô hình sông Na Khảo đã thay đổi cách làm “công trình trị thủy” cơ sở hạ tầng màu xám truyền thống, áp dụng đầy đủ quan niệm xây dựng “thành phố xốp”, tận dụng nhiều hơn tác dụng của tự nhiên, chẳng hạn như áp dụng những biện pháp “xanh” như cống cây thực vật, gạch thấm nước, thảm cỏ lõm, vườn hoa nước mưa v.v để tổ chức thoát nước, tiết kiệm tiêu hao nước của thành phố. Ông Cao Hoải Ba nói:

“Nhìn từ bề ngoài đó là một cảnh quan, nhưng trên thực tế là có chức năng của thành phố xốp, có thể kết hợp hoàn hảo giữa cảnh quan và chức năng, thể hiện đầy đủ quan niệm thành phố xốp mà Tổng Bí thư Tập Cận Bình đề xuất vào tháng 10 năm 2014, thể hiện chức năng “lọc” và “trữ” nước trong thành phố xốp.

Phó Thị trưởng thường trực Nam Ninh Trương Văn Quân cho biết, dự án sông Na Khảo đã hình thành một bộ kinh nghiệm Nam Ninh có thể nhân rộng. Ông nói:

“Ba năm qua, thành phố Nam Ninh thúc đẩy vững chắc xây dựng thí điểm thành phố xốp quốc gia, cơ bản hoàn thành nhiệm vụ thí điểm ba năm. Dự án trị lý sông Na Khảo đã trở thành hình mẫu thí điểm kép là thành phố xốp của Bộ Nhà ở-Xây dựng thành thị và nông thôn và mô hình PPP của Bộ Tài Chính, được trao giải hình mẫu “Giải Môi trường đáng sống của loài người Trung Quốc” năm 2017. Sông Na Khảo, công viên rừng Thạch Môn, hồ Ngũ Tượng v.v. đã được bình bầu là án lệ điển hình dự án xây dựng thành phố xốp nhà nước, hình thành một bộ kinh nghiệm Nam Ninh có thể nhân rộng và quảng bá.”