Tản văn: Gốc cây trước cửa sổ

2014-03-19 16:55:07 cri

Gốc cây trước cửa sổ

Tác giả: Trương Kháng Kháng

Đôi nét về tác giả: Nhà văn Trương Kháng là Hội viên Hội Nhà văn Trung Quốc, sinh năm 1950 tại thành phố Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang. Sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông bà xuống nông thôn lao động tại Nông trường quốc doanh Hắc Long Giang, từng trải qua các quá trình làm nông dân, công nhân làm gạch, thông tín viên và sáng tác văn học. Năm 1979, bà sáng tác truyện ngắn "Quyền lợi của tình yêu" từ đó nổi tiếng gần xa. Trong những năm 80 thế kỷ 20, bà chuyên sáng văn học, không ngừng cho ra mắt những tác phẩm hay, trở thành nhà văn cấp một Quốc gia, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn tỉnh Hắc Long Giang. Tháng 11 năm 2006, tại Đại hội Nhà văn khóa 7, bà được bầu làm Phó Chủ tịch Hội nhà văn toàn quốc lần thứ bảy; tháng 11 năm 2009, bà được mời làm tham sự cho Văn phòng tham sự Quốc vụ viện Trung Quốc. Bà là Uỷ viên Chính hiệp Trung Quốc khóa 10,11 và 12. Hiện nay tuy xuất hiện nhiều sách điện tử, sách đọc trên mạng, nhưng bà khuyên các bạn độc giả nên đọc sách giấy, cảm giác nội dung trong sách sẽ đầy hương vị hơn và nhớ lâu hơn. Bài tản văn "Gốc cây trước cửa sổ" đã đưa vào bài giảng và bài thi mẫu sách giáo khoa môn văn của trường trung học phổ thông Trung Quốc.

Trước cửa sổ nhà tôi có một gốc cây, đó là cây dương hòe cao to.

Vào mùa xuân, hình như dương hòe chững chạc hơn so với các gốc cây khác. Khi gốc cây dương và cây liễu đã mọc lá xanh tươi nõn nà rồi, cây dương hòe mới bắt đầu nhú chồi non chỉ nhỏ bằng hạt gạo: Một lớp hạt lốm đốm màu xanh nhạt, lặng lẽ nhú ra không huyên náo chút nào. Lại một số ngày nữa trôi qua, bỗng dưng trên cành treo đầy nụ hoa trông như những chuỗi nho vậy, lại trông như những con chuồn chuồn màu xanh nhạt đậu đầy cành cây—khi chúng giang cánh như đang muốn bay lên, những đôi cánh mong mỏng được nhuộm thành một mảng màu bạc chói cả mắt dưới những áng mây trong ngày xuân ấm áp. Buổi sáng hôm đó tôi thức dậy bởi hương hoa tỏa ra từ trong giấc mộng, hương thơm ngòn ngọt thanh nhã, khiến lòng người phải ngây ngất, nhưng hương hoa lại phảng phất như có như không. Lần theo hương thơm nồng nàn lên ban công, tôi bỗng chững lại một cái, trước mắt tôi sáng hẳn lên, trong chốc lát cả thế giới vì thế mà trở nên rực rỡ và hoành tráng: Từng chùm hoa hòe trông như những bông tuyết trắng ngần, rủ xuống thướt tha, lại như thác nước tuôn trào, nước bắn lên tung tóe. Cánh hoa trông như những hạt ngọc trai màu bạc đung đưa nhè nhẹ trong làn gió thoang thoảng, hương hoa thơm ngát, lòng người mê say.

Tôi tìm cách giơ tay với lấy một xiên hoa hòe tươi non, đưa một bông lên rồi lại đưa một bông nhỏ vào miệng, như nụ hôn thanh khiết, vị hoa ngòn ngọt, lành lạnh. Nuốt xuống nhè nhẹ, trong lòng cũng cảm thấy hương thơm của hoa.

Hoa hoè nở rồi, mùa xuân quả là đã đến thật rồi. Trải tập giấy viết lên bàn, linh cảm của dòng văn cũng ling linh lay động theo. Những dòng chữ lúc bấy giờ, trở nên nhẹ nhõm hẳn lên.

Cây dương hòe trong mùa hè, cao lớn um tùm, rạt rào sức sống. Mùa hè thường có mưa, mưa rào đổ xuống như trút nước, tôi lại cứ thích đứng hồi lâu trước cửa sổ ngắm nhìn cây hòe-nó mặc cho gió thổi mạnh, gió điên cuồng quật những cành cây nghiêng đông vẹo tây, những chiếc lá mọc đầy cành gầm lên như con sư tử đực nổi giận, nó lăn lộn, nó quay vòng, nó run lên, nó rên rỉ. Từng mấy lần tôi cứ tưởng nó sẽ bị gió bão quật gãy, trong chớp nhoáng sấm gầm soi sáng cả đêm mưa, tôi thấy thân cây hòe từ đầu đến cuối vẫn cứ đứng vững vàng một mình. Sau trận mưa lớn, cây hòe vẩy nhẹ những giọt nước mưa bám trên mình, những chiếc là nhỏ được nước mưa gột sạch cho bóng trông sáng hẳn lên, lá cây ướt sũng, bình thản đến tĩnh lặng.

Trong giây phút đó, trong lòng tôi vì gốc cây hòe mà nảy sinh một nỗi niềm cảm động âm thầm. Cõi lòng tôi hình như trở nên sạch sẽ và trong suốt. Bầu không khí ẩm ướt sau cơn mưa cứ vờn quanh chiếc bàn viết, tôi nghĩ chiếc bàn viết này phải chăng được đóng bằng gỗ cây dương hòe nhỉ? Bằng không thì cớ sao nó có thể đỡ được nhiều tư duy nặng chịch mà vẫn cứ rắn chắc và có sức mạnh như vậy?

Cây dương hòe màu xanh cùng tôi đón xong mùa xuân, lại cùng trải qua mùa hè, rồi lại đến mùa thu, mặt trời rực sáng như quét lên ngọn cây một lớp sơn màu vàng óng, chẳng mấy hôm, ngoài cửa sổ đã được trang trí thành màu vàng rực rỡ. Gió thu vừa thổi tới, những chiếc lá hòe màu vàng liền rụng xuống lả xả như mưa rơi, luồng suy nghĩ của tôi thường bị đứt quãng bởi tiếng lá rụng rào rào. Tôi hiểu rồi, đó là một hình thức chia tay từ biệt. Lá cây không bao giờ quyến luyến nhau một cách quá đau khổ, chúng chỉ giơ tay vẫy vẫy về phía tôi một cách nhanh nhẹn gọn gàng thoải mái rồi không quay đầu lại. Những chiếc lá rời khỏi cành cây hòe tựa như dọn bỏ những nét suy tư, vứt bỏ những thứ cũ kỹ, đây là một lần chỉnh đốn tích hợp lại một cách tất yếu, là một lần đổi mới. Lá cây ngày càng tiêu điều thưa thớt, chúng hòa dần ngấm dần vào lớp đất, lá lấy bản thân mình trả lại cho chính mình. Lá cây cần phải nghỉ ngơi để dưỡng sức, cũng tựa như tôi cần phải quên đi hết thảy những văn luận cũ rích để bắt đầu tìm kiếm những điều mới mẻ. Bởi vậy, tôi dán mắt ngắm nhìn thân cây bị tróc lở gãy cành, nhưng lại không hề cảm thấy nó đáng thương và thê lương chút nào, bởi tôi biết rằng những lá cây đã rụng sang năm sẽ lại trở về với cây.

Cây dương hòe trong mùa đông lặng lẽ trầm ngâm. Không có một chút gì che trở cho thân cây, nó trưng bày dáng dấp ngay thẳng và hãnh diện của mình. Có lẽ không ai quan tâm đến sự tồn tại của nó, nó sống một cách cô đơn, nhưng lại rất tự tin, rất phóng khoáng. Khi bầu không khí giá lạnh đưa đẩy cành cây, những cành cây màu đen trông như cánh tay đang chỉ huy trang nghiêm bản hợp tấu nhạc gió thổi vậy. Sau khi hết thảy lá cây đã rụng tất, trên cành lộ ra một tổ chim màu xám, chim thước béo bự vừa mổ vào cành cây vừa kêu cha cha vui vẻ, mấy con chim sẻ bay đi bay lại rồi sà xuống ban công kiếm mồi, thỉnh thoảnh lại thấy bóng hình màu đen của con quạ bay qua vội vã, tiếng kêu của chúng lúc vui lúc buồn tạo nên bầu không khí rạt rào sức sống, khiến tôi phải thường đoán mò tìm hiểu ngôn ngữ của bầy chim, có lẽ chúng như nhắc nhở cho tôi điều gì đó. Sau trận tuyết rơi, gốc cây hòe như khoác lên mình chiếc áo màu trắng bạc sáng chói, khi mặt trời chưa làm cho tuyết tan, thật không biết trông tuyết như hoa hoè, hay là trông hoa hòe như tuyết trắng.

Năm này sang năm khác, tôi đã cùng cây hòe của tôi trải qua sáu mùa xuân thu. Trong suốt cuộc đời tôi, thời gian giữa tôi và gốc cây hòe lặng lẽ nhìn nhau dài hơn tất cả mọi người, quãng thời gian dài dằng dặc lại rất chân thật, sự đối thoại lặng lẽ không có âm thanh giữa tôi và cây hòe, đã trở thành một sự ăn ý huyền bí.

Lời lưu ký

Chuyên đề

• Mừng Xuân Mậu Tuất 2018	• Chủ tịch Tập Cận Bình tham dự Hội nghị Thượng đỉnh APEC lần thứ 25 và thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam và Lào
Xem tiếp>>