Di sản Thế giới "Thiên Địa Chi Trung" thể hiện quan niệm văn hóa Trung Hoa

Thưa quý vị và các bạn, ngày 1 tháng 8 năm 2010, 7 giờ 43 phút theo giờ Bắc Kinh, từ Bra-xi-li-a, thủ đô Bra-xin ở châu Mỹ La-tinh xa xôi đã truyền đến một tin mừng mà khu vực Trung Nguyên Trung Quốc mong đợi từ lâu: Quần thể kiến trúc lịch sử mang tên "Thiên Địa Chi Trung" của thành phố Trịnh Châu đã được các chuyên gia dự Đại hội Di sản Thế giới lần thứ 34 biểu quyết thông qua, chính thức đưa vào "Danh sách Di sản Văn hóa Thế giới", trở thành Di sản Thế giới thứ 39 của Trung Quốc.

Quần thể kiến trúc lịch sử "Thiên Địa Chi Trung" bao gồm 11 kiến trúc lịch sử đặc sắc như Đồng hồ mặt trời Chu Công, Đài quan sát sao Đăng Phong, Tháp Chùa Tung Nhạc, Đền Thái Thất, Miếu Trung Nhạc, Đền Thiếu Thất, Đền Khởi Mẫu, Thư viện Tung Dương, Chùa Hội Thiện và Chùa Thiếu Lâm.

Quá trình lập hồ sơ đăng ký Di sản Thế giới đầy trắc trở. Khi tổng kết quá trình này, Giám đốc Sở Cổ vật thành phố Trịnh Châu Diêm Thiết Thành đã khát quát bằng "ba số 5", tức là: 5 năm làm hồ sơ đăng ký Di sản Thế giới, trải qua 50 nghìn dặm mới đến Bra-xin, và biểu quyết thông qua chỉ trong 5 phút. Năm 2006, thành phố Trịnh Châu lần đầu tiên trình hồ sơ đăng ký lên Ủy ban Di sản Thế giới, tính đến nay đã 5 năm; năm 2001, thành phố Đăng Phong khởi động công tác chuẩn bị lập hồ sơ đăng ký Di sản Thế giới, đến nay vừa tròn 10 năm.

Trong thời gian này, trải qua các khâu như phục chế cổ vật, chỉnh trang khu di chỉ, khởi thảo, sửa đổi hồ sơ cũng như công tác luận chứng của rất nhiều chuyên gia, cuối cùng đến năm 2009, "Quần thể kiến trúc lịch sử Tung Sơn" chính thức được đưa vào nội dung thảo luận tại Đại hội Di sản Thế giới lần thứ 33. Thế nhưng, do khoảng cách giữa văn hóa Trung Hoa và văn hóa phương Tây, nên dự án này đã bị ách lại, tuy giá trị của bản thân cổ vật đã được khẳng định, nhưng hồ sơ vẫn bị trả lại để bổ xung thêm tài liệu. Ông Đinh Thế Hiển, Trưởng ban Tuyên truyền thành phố Trịnh Châu nói:

"Lúc đó tên của dự án này là 'Quần thể kiến trúc lịch sử Tung Sơn', chuyên gia quốc tế nói, nếu đã là 'Quần thể kiến trúc lịch sử Tung Sơn', thì Tung Sơn phát huy vai trò như thế nào đối với quần thể kiến trúc lịch sử này, quan hệ này chưa được giải thích rõ ràng trong hồ sơ. Cho nên, Đại hội năm ngoái đã ra nghị quyết, yêu cầu chúng tôi bổ xung thêm tài liệu."

Chùa Thiếu Lâm

Đứng trước khó khăn, những người tham gia công tác lập hồ sơ đăng ký Di sản Thế giới đã bình tĩnh phân tích, xem xét tổng hợp tất cả các điểm di tích xin đăng ký Di sản Thế giới ở Tung Sơn, sau khi mời chuyên gia tiến hành luận chứng chuyên đề, chính thức đổi tên dự án thành Quần thể kiến trúc lịch sử "Thiên Địa Chi Trung", xác định bối cảnh văn hóa của Quần thể kiến trúc lịch sử trong hồ sơ đăng ký Di sản Văn hóa Thế giới lần này là "Thiên Địa Chi Trung". Khái niệm "Thiên Địa Chi Trung" hình thành từ thời nhà Hạ và nhà Thương, người xưa cho rằng, mặt đất là hình vuông có đường kính 30 nghìn dặm, Tung Sơn nằm ở chính giữa trời và đất. Đây thực ra là quan điểm về vũ trụ của người Trung Quốc cổ đại, dưới ngọn cờ này, Đạo Phật, Đạo Giáo và Đạo Nho đều hội tụ tại Tung Sơn, hình thành nhiều kiến trúc ở Tung Sơn.

Sau khi xác định cốt lõi văn hóa rõ ràng, 11 điểm di tích nằm ở 8 nơi, từ rải rác trong dãy núi trở thành phân bố có trật tự. 11 kiến trúc này được chia thành 4 loại hình, loại hình đầu tiên là Đài quan sát sao đại diện cho kiến trúc về khoa học thiên văn, loại hình thứ 2 là kiến trúc theo chế độ Lễ giáo bao gồm Đền Thái Thất, Đền Thiếu Thất, Đền Khởi Mẫu và Miếu Trung Nhạc, loại hình thứ 3 là Thư viện Tung Dương đại diện cho kiến trúc thư viện, loại hình thứ 4 là kiến trúc Phật Giáo bao gồm Tháp Chùa Tung Nhạc, Chùa Hội Thiện, Rừng tháp Chùa Thiếu Lâm, Chùa Thiếu Lâm và Chùa Sơ Tổ."

Sau khi được phân loại một cách khoa học, toàn cảnh quần thể kiến trúc lịch sử "Thiên Địa Chi Trung" được thể hiện đầy đủ: quần thể kiến trúc này phát triển liên tục qua các thời kỳ nhà Hán, nhà Ngụy, nhà Đường, nhà Tống, nhà Nguyên, nhà Minh và nhà Thanh, hình thành lịch sử kiến trúc vô cùng sinh động trong 2000 năm ở khu vực Trung Nguyên, Giám đốc Sở Cổ vật thành phố Trịnh Châu Diêm Thiết Thành cho biết:

"Công trình kiến trúc của chúng tôi không những đã trải qua thời gian dài, mà còn được bảo tồn rất tốt, mang tính sáng tạo và tiêu biểu, là quần thể kiến trúc cổ đại Trung Quốc tập trung nhất, loại hình phong phú nhất, trải qua thời gian lâu dài nhất, là một viện bảo tàng thể hiện một cách chân thực lịch sử kiến trúc cổ đại Trung Quốc."

Tại Đại hội Di sản Thế giới lần thứ 34 diễn ra tại Bra-xin, giá trị cổ vật và sự nhận biết của người Trung Quốc thời cổ đối với vũ trụ, thế giới, cũng như hiện tượng văn hóa do Quần thể kiến trúc lịch sử "Thiên Địa Chi Trung" muốn truyền đạt đã chinh phục toàn bộ chuyên gia dự Đại hội. Giám đốc Sở Cổ vật thành phố Trịnh Châu Diêm Thiết Thành nói:

"Biểu quyết diễn ra rất thuận lợi, chưa đầy 5 phút dự án của chúng tôi đã được thông qua, các đại biểu tại hiện trường nhất trí tán thành công nhận Quần thể kiến trúc lịch sử của chúng tôi là Di sản Văn hóa Thế giới."

Hiện nay, công tác quản lý khu di sản được giao cho Phòng Di sản Văn hóa Tung Sơn phụ trách, cơ quan cổ vật thành phố Trịnh Châu còn mời chuyên gia về kiến trúc cổ của trường Đại học Thanh Hoa đến tham gia bảo tồn hiệu quả Quần thể kiến trúc lịch sử "Thiên Địa Chi Trung", để cho càng nhiều người hiểu biết văn hóa Trung Hoa và văn hóa khu vực Trung Nguyên, để văn hóa Trung Hoa đi ra thế giới.