Văn tự ngục

Nghe Online

Từ khi Tám Cờ vào quan ải cho tới khi triều nhà Thanh bị diệt vong, "Văn tự ngục" hầu như đều cùng thời với triều nhà Thanh. Văn tự ngục thời tiền Thanh là bắt đầu từ vua Thuận Trị, dần dần đến thời vua Khang Hy, mà mạnh mẽ nhất là vào giữa thời vua Ung Chính và Càn Long. Theo đà thời gian thấm thoát, thì quy mô, nội hàm và bối cảnh của Văn tự ngục cũng không ngừng nâng cấp, mức độ cũng ngày càng gây gắt hơn, cuối cùng đã trở thành một trở ngại to lớn đối với sự phát triển nền văn minh Trung Hoa.

Tuy số lượng và quy mô Văn tự ngục thời vua Thuận Trị không thể sánh với thời vua Khang Hy, Ung Chính và Càn Long, mức xử phạt cũng nhẹ hơn, chỉ riêng vụ án Hàm Khả cũng chỉ bị phát vãng đến Thẩm Dương, mà trong thời gian này Hàm Khả còn sáng tác một tập thơ châm biếm triều nhà Thanh. Dù vậy, mật độ nảy sinh Văn tự ngục triều vua Thuận Trị đã vượt xa các vương triều phong kiến trước đây.

Tuy Văn tự ngục thời vua Khang Hy do không được sắp đặt chu đáo, có một số văn nhân không bị ngồi tù, các phần tử tri thức người Hán, nhất là phần tử tri thức nổi tiếng như danh nho Tôn Kỳ Phùng, Đới Danh Thế, Cố Viên Võ v v đều bị liên lụy, tuy có một số may mắn thoát nạn, nhưng phần lớn đều bị bức hại, trong thơ Khang Hy cũng phải thừa nhận rằng: "Trung Nguyên danh sĩ đa Tái Bắc, Giang Nam yên chỉ bán Liêu Đông."

Vua Ung Chính tại vị 13 năm, đã từng xảy ra hơn 20 vụ án Văn tự ngục, tuy số lượng không cao hơn, nhưng mật độ chỉ đứng sau thời vua Càn Long mà thôi, nhưng đây lại là những vụ án lớn và nghiêm trọng, liên lụy tới hàng trăm người. Hơn nữa, các quan chức do triều nhà Thanh đề bạt cũng bắt đầu bị vạ lây.

Vua Ung Chính hầu như đã biến ngục tù thành một môn nghệ thuật, có những vụ án đã tuyên phạt rồi mà vẫn không ngừng tiến hành điều tra mở rộng. Thí dụ như vụ án Tra Tự Đình, nguyên chỉ bị phạt tội phát vãng, sau qua điều tra nhật ký lại lôi ra khá nhiều người, khiến cả huyện Hải Ninh gà chó không được yên, ai nấy đều nơm nớp lo sợ. Có những vụ án thì án cũ lại sinh án mới, thí dụ như vụ án Tạ Tế Thế, nguyên bị phát vãng đi A- Ơ- Thai, sau đó người này vẫn sáng tác văn thơ rồi bị giám thị phát hiện và tố cáo lên Bắc Kinh, tiếp sau lại bị khiếu nại, đến triều vua Càn Long lại càng thêm rùm beng hơn, cũng may người này có nhân duyên, nên mấy lần đều thoát chết. Nhưng cũng có những vụ án thì án lớn thành ra án nhỏ: Thí dụ như qua vụ án Niên Canh Nghiêu lại lôi ra các vụ án Uông Cảnh Kỳ, Tiền Danh Thế v v.

Vua Càn Long chấp chính trong 63 năm,, cả thảy xảy ra hơn 130 vụ Văn tự ngục, nhiều hơn tổng số vụ của các đời vua trong cả nước Trung Quốc.

Danh nho Giang Nam Thẩm Đức Tiềm là một trong 5 nhà viết từ triều vua Càn Long, trong 10 năm sau khi đắc cử đều đảm nhiệm quân cơ sự vụ, có thể nói là vinh hiển tột bậc không thể nào gia phong nữa. Nhưng sau khi ông mất chưa đầy một năm, do phát hiện trong tập thơ của ông có phụ họa thêm thơ phản, nên cả gia tộc đều bị chu diệt. Những thí dụ tương tự trong thời vua Càn Long có thể nói là nhiều đến đếm không xuể.

Ngoài ra, qua một vụ án có thể truy cứu ra vụ án "Tự Quán" của Vương Tích Hầu.

Triều Khang Hy đã biên soạn cuốn ra cuốn " Khang Hy tự điển", do Vương Tích Hầu nhận thấy cuốn tự điển này có nhiều thiếu xót, đã miệt mài trong 17 năm trời viết ra cuốn "Tự Quán" để bù đắp lại những thiếu xót trong tự điển. Nhưng không ngờ Khang Hy biết tin này thì thú tính bốc lên bèn lập tức giết chết Vương Tích Hầu, cuốn "Tự Quán" cũng bị thiêu sạch.

Văn tự ngục thời vua Càn Long là mạnh mẽ và sâu sắc nhất từ trước đến nay. Đây tuyệt đối không phải vì nhà vua quá bộp chộp, nôn nóng, mà đây là một âm mưu lâu dài của tầng lớp thống trị phong kiến Mãn Thanh tìm đủ mọi cách để nhược hóa nhân dân.

Thế nhưng "Dã hỏa thiêu bất tận, Xuân phong thổi lại sinh", Vua Càn Long còn chưa băng hà, thì nhân dân các tỉnh Tứ Xuyên và Thiển Tây đã không sao nén được lửa hận trong lòng, họ tới tấp dựng cờ khởi nghĩa, rồi dẫn tới phong trào Thái Bình Thiên Quốc.

Bắt đầu từ triều vua Gia Khánh, hoàng đế triều nhà Thanh hầu như đều có kết cục rất bi đát, đây cũng là do thời thế sắp đặt, chứ họ đâu muốn thế, đây là ác quả của những việc làm mờ ám trước đây, mà vết đen nổi bật nhất là "Văn tự ngục".