Vị thế của ASEAN trong bố cục ngoại thương Trung Quốc tiếp tục nâng cao. Con số chính thức cho thấy, tổng giá trị thương mại Trung Quốc và ASEAN từ tháng 1 đến 8 năm nay tăng 11,7% so với cùng kỳ, mức tăng đứng đầu trong các đối tác thương mại chính của Trung Quốc; chiếm tỷ trọng 13,6% tổng giá trị ngoại thương Trung Quốc, tăng 0,1% so với 7 tháng đầu.
Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc đối với ASEAN tăng 15,7% so với cùng kỳ, mức tăng cơ bản ngang bằng với 7 tháng đầu; kim ngạch nhập khẩu từ ASEAN tăng 6,9% so với cùng kỳ, tăng 0,9% so với 7 tháng đầu, mức tăng xuất nhập khẩu đều biểu hiện tốt hơn so với các đối tác thương mại chính khác của Trung Quốc như Liên minh châu Âu, Nhật v.v.
Học giả Trung Quốc cho rằng, quy mô thương mại Trung Quốc-ASEAN được mở rộng rõ rệt chủ yếu được lợi từ xây dựng “Một vành đai, một con đường”. Chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu hợp tác kinh tế khu vực Viện nghiên cứu hợp tác kinh tế thương mại quốc tế Bộ Thương mại Trung Quốc Trương Kiến Bình cho biết, cùng với việc xây dựng “Một vành đai, một con đường”, hợp tác về năng lực sản xuất Trung Quốc-ASEAN tăng tốc, doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư và nhận thầu công trình tại các nước ASEAN cũng gia tăng, đã lôi kéo tăng trưởng thương mại.
Theo con số chính thức, từ tháng 1 đến tháng 7 năm nay, kim ngạch đầu tư trực tiếp phi tài chính của Trung Quốc tại các nước dọc tuyến “Một vành đai, một con đường” lên tới 7,97 tỷ USD, trong đó phần lớn đều chảy vào các nước ASEAN như Xin-ga-po, Việt Nam, Lào, Ma-lai-xi-a...
Cọ xát kinh tế-thương mại Trung-Mỹ cũng đã thúc đẩy trên chừng mực nhất định. Mỹ lâu nay từng đứng vững đối tác thương mại lớn thứ hai, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc, nhưng do tác động áp thêm thuế quan từng bước hiển hiện, kim ngạch thương mại Trung-Mỹ từ đầu năm đến nay sụt giảm rõ rệt so với cùng kỳ năm ngoái, mức giảm lên tới 9% từ tháng 1 đến tháng 8. Hiện nay, kim ngạch thương mại Trung-Mỹ chiếm tỷ trọng ngoại thương Trung Quốc đã giảm xuống còn 12%, thấp hơn 1,6% so với kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc-ASEAN.
Xem xét đến một loạt điều kiện có lợi, thương mại Trung Quốc-ASEAN trong tương lai sẽ đón chào phát triển lớn hơn.
Một là, Khu vực thương mại tự do Trung Quốc-ASEAN “phiên bản nâng cấp” đã đưa ra từ ngày 20/8 năm nay, và bắt đầu thi hành quy tắc nhận định mới về xuất xứ hàng hóa xuất nhập khẩu giữa Trung Quốc-ASEAN. So với trước khi nâng cấp, quy tắc mới càng nới lỏng về tiêu chuẩn nhận định đối với xuất xứ, diện che phủ đối với mặt hàng xuất khẩu cũng rộng hơn, trình tự thao tác cũng ngày càng đơn giản. Các nhà phân tích cho rằng, những chính sách ưu đãi này sẽ tiếp tục giảm giá thành thương mại, mật thiết giao thương giữa Trung Quốc và ASEAN.
Hai là, Đàm phán Hiệp định quan hệ đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) kéo dài lâu năm như cuộc chạy ma-ra-tông này đã ngày càng tiếp cận điểm đích. Hiện nay, về mặt thâm nhập thị trường, hơn 2/3 đàm phán về thâm nhập thị trường hai chiều đã kết thúc, nội dung đàm phán còn lại cũng đang được tích cực thúc đẩy.
Chủ nhiệm Trương Kiến Bình cho rằng, dưới sức ép chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, chủ nghĩa đơn phương gia tăng, ông giữ thái độ “lạc quan dè dặt” về hoàn thành đàm phán RCEP trong năm nay. Lúc đó, Khu vực mậu dịch tự do Trung Quốc-ASEAN phiên bản nâng cấp và RCEP sẽ tiếp tục tăng cường liên hệ kinh tế-thương mại giữa Trung Quốc và ASEAN, quy mô và chất lượng thương mại hai bên sẽ có triển vọng lên một tầm cao mới.
