Tết Trung thu trong ký ức của chúng ta

N: Mời bạn đến với phần thảo luận chủ đề của chương trình hôm nay.

M: Vâng, tham gia phần thảo luận hôm nay còn có chị Thu Huyền, khách mời quen thuộc của chương trình. Xin chào chị Huyền.

H: Chào...

N: Chúng tôi rất vui vì "Chúng quanh Chúng ta" tuần này phát đúng vào dịp Tết Trung thu, ngày tết cổ truyền của hai nước Trung Quốc và Việt Nam chúng ta. Cho nên chủ đề thảo luận hôm nay cũng liên quan đến Trung thu, đó là "Tết Trung thu trong ký ức của chúng ta".

Bánh Trung Thu

M: Vâng. Nói đến Tết Trung thu thì Mẫn Linh muốn lưu ý các bạn một chút, mặc dù thời gian đón tết và tên gọi giống nhau, nhưng phong tục đón tết Trung thu ở Trung Quốc và Việt Nam hơi khác nhau. Thưa chị Huyền, theo Mẫn Linh được biết, ở Việt Nam, Trung thu là Tết thiếu nhi, phải không?

H: Vâng. Ở Việt Nam, Tết Trung Thu là ngày tết của trẻ em, còn được gọi là Tết trông Trăng hay Tết Thiếu nhi, Tết Nhi đồng. Trẻ em rất mong đợi được đón tết này vì thường được người lớn tặng đồ chơi, như đèn ông sao, mặt nạ, đèn kéo quân, bộ đồ chơi xếp hình..., đồ ăn thì có rồi bánh nướng, bánh dẻo, hồng ngâm, bưởi...Vào ngày tết này, mọi người tổ chức bày cỗ, trông trăng. Khi trăng lên cao, trẻ em sẽ vừa múa hát vừa ngắm trăng phá cỗ. Ở một số nơi còn tổ chức múa sư tử, múa rồng để các em vui chơi thoả thích...

N: Vâng, Nam Dương hiểu rồi, bất kể là đồ chơi Trung thu hay các hoạt động Trung thu, "đối tượng phục vụ" đều là trẻ em.

H: Đúng vậy.

Đền Bưởi

M: Còn ở Trung Quốc, Tết Trung thu là một trong bốn ngày tết truyền thống của dân tộc Trung Hoa, còn được gọi là "Tết đoàn viên", tức là ngày tết đoàn tụ với gia đình. Tết Trung thu còn được gọi là Tết trăng, Tết tháng Tám, các phong tục tập quán vào dịp Tết Trung thu hàng năm ở Trung Quốc phần lớn đều liên quan đến Trăng.

N: Vâng, ví dụ như tế nguyệt, ngắm trăng v.v. Ngoài ra, trước đây còn có các hoạt động như múa rồng, ngắm hoa đăng...Tất nhiên, điều quan trọng nhất là ăn bánh Trung thu. Việt Nam cũng vậy, phải không hả chị Huyền?

H: Vâng. Bánh Trung thu là món ăn không thể thiếu trong ngày này.

M: Thực ra, đối với trẻ em thì Tết Trung thu ở Trung Quốc cũng giống như ở Việt Nam, là "chơi Trung thu", chẳng qua là ở Trung Quốc, đối với người lớn có thêm một nghĩa là đoàn tụ gia đình.

N: Vâng. Dù có ý nghĩa khác nhau như thế nào, tin rằng trong lòng mỗi người dân Trung Quốc và Việt Nam đều có một ký ức về Tết trung thu và ký ức đó không bị phai mờ bởi tiến trình đô thị hóa, bởi thời đại vật chất...

M: Vâng. Sở dĩ chúng tôi nói về Trung thu trong "ký ức" của mọi người là vì, có một điều không thể phủ nhận là nhiều tập tục truyền thống đã không còn hay nói cách khác là không được coi trọng như trước.

N: Vâng. Nam Dương thấy có bạn Việt Nam lưu ký trên mạng viết rằng, "Tết Trung thu bây giờ không còn như ngày trước nữa, nhất là ở thành phố, nhớ Tết Trung thu ở quê mới đầu tháng 8 thôi mà cả xóm làng náo nức, trẻ con tung tăng với chiếc đèn lồng, tiếng trống vang vang, thật là vui...". Đọc những dòng miêu tả của bạn đây cũng có thể tưởng tượng được một phần khung cảnh náo nhiệt đón Trung thu ở Việt Nam trước đây. Vậy, trong ký ức của chị Huyền, chị thường đón Tết Trung thu như thế nào?

Ngắm Hoa đăng

H: Vâng. Mỗi một lứa tuổi chúng ta đón tết Trung thu với một tâm trạng khác nhau...

M: Mẫn Linh rất là hâm mộ trẻ em Việt Nam, vì có được nhiều đồ chơi Trung thu như vậy. Trong ký ức của Mẫn Linh, đồ chơi Trung thu của Mẫn Linh chỉ có mỗi chiếc đèn lồng thôi. Chị có thể giới thiệu thêm về cách chơi một số loại đồ chơi Trung thu Việt Nam không? Như mặt nạ, tàu thủy sắt tây, múa sư tử...(hoặc đồ chơi khác mà chị biết)

H: Một món đồ chơi mà có lẽ trẻ em bây giờ không biết. Đó là sâu chuỗi hạt bưởi. Trước khi đón Trung thu vài tuần, nhặt hạt bưởi, bóc vỏ, sâu thành chuỗi phơi khô để đến ngày Trung thu đốt phá cỗ.

M: Thưa các bạn, các nơi Trung Quốc hầu như đều có tập tục đón Trung thu riêng của mình, vậy là một người dân Bắc Kinh "chính cống", tiến trình đô thị hóa ở thành phố Bắc Kinh nhanh hơn các thành phố khác rất nhiều, trong ký ức Nam Dương, Nam Dương đã từng "đón Trung thu" như thế nào?

N: Đúng như Mẫn Linh vừa nói, tiến trình đô thị hóa ở Bắc Kinh nhanh hơn các thành phố khác rất nhiều, vả lại Nam Dương sống ở thành phố, nên Trung thu hầu như không khác mấy so với ngày thường, ngoài được ăn bánh Trung thu ra, Tết Trung thu trở thành ngày nghỉ luật định kể từ năm 2008, còn trước đó là không được nghỉ, người lớn đều bận rộn với công việc...

M: Mẫn Linh nghe nói, Bắc Kinh hay chơi "ông Thỏ"?

Ông Thảo

N: Vâng, ông Thỏ trước đây chủ yếu dùng để tế nguyệt, sau đó dần dần trở thành đồ chơi của trẻ em. Ông Thỏ có đầu thỏ, mình người, nặn thành hình tượng của các nhân vật trong Kinh kịch. Trước đây trong trung tâm thành phố rất nhiều cửa hàng có bán ông Thỏ, còn bây giờ những cửa hàng này đã ít đi rất nhiều.

M: Vâng. Đúng là các nơi Trung Quốc đều có cách "chơi Trung thu" riêng của mình. Ký ức về Trung thu của Mẫn Linh khác với Nam Dương rất nhiều và có thể tổng kết thành mấy cụm từ: Đèn lồng, bưởi ngọt, sào ốc, ngắm trăng. Giải thích...

N/H: Có thể thảo luận và nêu câu hỏi xen kẽ...

M: Nhớ lại những kỷ niệm về Trung thu, đúng là Trung thu trong thời thơ ấu là vui nhất, được "chơi Trung thu", còn bây giờ, "chơi" dần dần ít đi, "ăn Trung thu" là chính. Hiện nay, vào dịp Trung thu hàng năm, "cách" đón Trung thu của Mẫn Linh chỉ là mua một vài cái bánh Trung thu để cảm nhận bầu không khí ngày tết, một nội dung không thể thiếu là ăn cơm đoàn tụ với gia đình, sau bữa tối, đi dạo xung quanh khu chung cư, coi như là đã "ngắm trăng" vào dịp Trung thu, chỉ thế thôi.

N: Có lẽ, Tết Trung thu bây giờ đối với Mẫn Linh mang ý nghĩa "Tết đoàn viên", tức đoàn tụ với gia đình nhiều hơn.

M: Vâng. Còn chị Huyền, gia đình chị bây giờ thường ăn Tết Trung thu như thế nào?

H: Cũng chẳng khác Mẫn Linh là mấy.

N: Dù thế nào, trong ký ức chúng ta vẫn luôn lưu giữ những kỷ niệm đẹp về tết Trung thu, nhưng với tiến trình đô thị hóa hiện nay, Nam Dương lo rằng trẻ em sẽ không còn điều kiện được đón một tết Trung thu theo đúng nghĩa của nó nữa. Mong rằng những bánh Trung thu đóng gói cao cấp, đắt tiền sẽ nhường chỗ cho những món đồ chơi Trung thu truyền thống đang dần vắng bóng trên thị trường, trả lại nét đẹp cuả tết Trung thu cho các em thiếu nhi...