Nhiều người nói, ban ngày chỉ có công việc, sau khi tan tầm mới có cuộc sống. Những năm qua, hiện tượng tiêu dùng vào ban đêm, kinh tế ban đêm đã thu hút sự quan tâm của mọi người.
Cái gọi là kinh tế ban đêm là chỉ nền kinh tế tiêu dùng hiện đại với chủ thể tiêu dùng là cư dân, nhân viên làm việc địa phương và du khách, với hình thức chính là ăn uống, mua sắm, du lịch, vui chơi giải trí, học tập, xem phim, thư giãn, v.v., diễn ra từ 6 giờ chiều đến 6 giờ sáng hôm sau. Kinh tế ban đêm không phải chỉ là ăn uống, “gien văn hóa” tiềm tàng trong đó đang không ngừng được kích hoạt. Từ hiệu sách 24/24 giờ đến đêm tối ở viện bảo tàng, từ đêm tối ở công viên đến đêm tối đi xem triển lãm, nơi tiêu dùng “văn hóa ban đêm” không ngừng đổi mới, trải nghiệm tiêu dùng không ngừng đổi mới, năng lực tiêu dùng không ngừng nâng lên.
Màn đêm buông xuống, đám đông tràn vào Tam Lý Đồn, điểm mốc thời thượng ở phía đông Bắc Kinh. Ngoài cửa một số cửa hàng đã xếp hàng dài; các quán bar đã đông nghịt người... Nhưng, tại Tam Lý Đồn ồn ào lại có một hiệu sách yên tĩnh.
Tĩnh tâm lựa chọn một cuốn sách đã trở thành sự lựa chọn của nhiều người khi tiêu dùng vào ban đêm. Người phụ trách ca đêm của Hiệu sách Tam Liên Thao Phấn Trương Việt cho biết, các bạn trẻ là nhóm người tiêu dùng chính của hiệu sách, hành vi tiêu dùng của họ chủ yếu diễn ra vào ban đêm.
Là một trong những điểm mốc ở phía tây Bắc Kinh, Ngũ Khỏa Tùng cũng có hiện trạng tiêu dùng văn hóa vào ban đêm rất sôi động. Ở đây người ta thường chứng kiến những hình ảnh sau đây: khoảng 21 giờ rưỡi, ca sĩ ở quán bar đang hát tình ca một cách thắm tình; chủ bán hàng ở khu phố văn hóa sáng tạo đang giới thiệu với khách hàng ý tưởng sáng tạo của đồ sứ cầm trên tay; họa sĩ trên đường phố đang vẽ chân dung cho một cô nàng tóc ngắn...
22 giờ đêm, phố Diệu Thú ở khu phố văn hóa sáng tạo vẫn rực rỡ ánh đèn, các mặt hàng trưng bày la liệt, con phố này chủ yếu kinh doanh những hàng mỹ nghệ và dịch vụ văn hóa , nhiều du khách “sắm đồ” ở đây.
Về phát triển kinh tế ban đêm, tạo dựng nơi tiêu dùng mới, xây dựng một địa điểm gây sốt cộng đồng mạng trong thời gian ngắn hạn, không phải là chuyện khó, làm thế nào duy trì mãi năng lực gây sốt cộng đồng mạng và năng lực thu hút người dân đến tiêu dùng tại đây mới là điều khó khăn và quan trọng hơn. Những biện pháp sản xuất sản phẩm sáng tạo văn hóa, làm thế nào gắn liền các hình thức văn hóa nghệ thuật, đổi mới dịch vụ kiến thức... trở thành giải pháp của một số khu vực.
Hiệu sách thực thể là một khâu quan trọng trong tiêu dùng văn hóa vào ban đêm. Dưới sự tác động của thương mại điện tử, sức ép nặng nề của các khoản chi phí đắt đỏ như tiền thuê nhà, tiền nước, tiền điện, nhân lực, v.v., rất nhiều hiệu sách thực thể đã bị sụp đổ. Hiệu sách Tam Liên Thao Phấn đã trở thành một hiệu sách gây sốt cộng đồng mạng, làm thế nào thực hiện hoạt động bền vững là vấn đề hiệu sách Tam Liên Thao Phấn luôn suy nghĩ, một mặt không thể tách khỏi sự hỗ trợ của chính sách, được miễn tiền thuê nhà; mặt khác, hiệu sách cũng phải tự tìm kiếm lối thoát, nâng cao năng lực “tạo máu” của mình.
Sản phẩm sáng tạo văn hóa trở thành lối thoát của hiệu sách để “tự cứu mình”. Ông Trương Việt giới thiệu, trong tiêu dùng vào ban đêm, kim ngạch tiêu thụ sản phẩm sáng tạo văn hóa của Hiệu sách Tam Liên Thao Phấn không ngừng nâng cao, thậm chí dần dần ngang với kim ngạch tiêu thụ sách. Các bạn trẻ là nhóm người tiêu dùng chính của hiệu sách, họ theo đuổi sản phẩm cá tính, mới lạ, sẵn sàng mua sản phẩm sáng tạo văn hóa.
Sản phẩm sáng tạo văn hóa là sự lựa chọn tất yếu của những khu phố như phố Diệu Thú tìm kiếm đổi mới sáng tạo. Nhân viên quản lý phố Diệu Thú cho biết, phố Diệu Thú này tập trung hơn 20 cửa hàng, tỷ lệ sản phẩm sáng tạo của một số cửa hàng lên tới 50%-80%, sản phẩm của một số cửa hàng đổi mới rất nhanh, nhiều mặt hàng không mua được từ các trang web bán hàng trực tuyến. Người phụ trách của cửa hàng chủ yếu là nhà thiết kế, sinh viên lập nghiệp, người sưu tầm và thợ thủ công mỹ nghệ.
Âm nhạc là “công cụ” quan trọng thu hút đám đông vào ban đêm, ở nơi nào có ca sĩ biểu diễn, đám đông sẽ tập trung ở nơi ấy. Anh Tất Sâm cùng ê-kíp là một trong những ê-kíp biểu diễn tại khu vực Ngũ Khỏa Tùng, có kinh nghiệm biểu diễn hơn một năm, mỗi đêm biểu diễn 5 tiếng đồng hồ. Trước mỗi ca sĩ đều có mã vạch QR, khán thính giả thông qua quét mã vạch QR thưởng tiền cho ca sĩ. Anh Tất Sâm cho biết, trong những ngày làm việc thu nhập một buổi tối là khoảng 300 Nhân dân tệ, cuối tuần là 400-800 Nhân dân tệ, họ không phải là ca sĩ có thu nhập cao nhất. Ngày có thu nhập nhiều nhất là kiếm được hơn 1.000 Nhân dân tệ.
Đêm về khuya, các ca sĩ không còn hát nữa, nhưng họa sĩ Lâm Quân Nghiêu vẫn đang cầm bút vẽ. Ông Lâm Quân Nghiêu vốn làm công tác trang trí ở hiệu sách, về hưu đã được 8 năm. Theo trình độ tinh xảo khác nhau, mỗi bức chân dung thu 35-400 Nhân dân tệ, ông mỗi tháng có thu nhập hơn 10.000 Nhân dân tệ.
Ban đêm là giai đoạn cao điểm tâm hồn tìm kiếm sự an ủi. Hiệu sách 24/24 giờ có chức năng điều trị. Người làm việc tại công ty khai thác Internet ở Bắc Kinh Sean Wong thường xuyên đến Hiệu sách Tam Liên Thao Phấn, có lúc mất ngủ, anh đến hiệu sách xem sách một cách yên tĩnh, không khí của hiệu sách có lợi cho giảm bớt sức ép nội tâm. Lúc gặp phải vấn đề không giải quyết được, anh cũng đến hiệu sách tìm kiếm giải pháp. Anh cho biết, cần phải hấp thu những cảm hứng sáng tác từ sách, để giúp mình thoát khỏi ngõ cụt.
Hiệu sách 24/24 giờ trở thành “nhà sách đêm khuya” của nhiều người, đọc sách đến rạng sáng trở thành tình trạng thông thường của nhiều bạn trẻ. Kể từ khi hiệu sách mở cửa, ông Trương Việt đã làm ca đêm ở hiệu sách. Theo ông quan sát, thường ngày có khoảng 20 người ở lại hiệu sách suốt cả đêm; đến cuối tuần, số người tăng gấp đôi. Khoảng 1 giờ sáng, thông thường có một vài người đến quầy thu ngân trả tiền mua sách. Đến 2-3 giờ sáng, hiệu sách vẫn có một số người đang xem sách, nhưng một số khác đã ngủ.
Hiệu sách không những là điểm mốc văn hóa của một thành phố, có lúc cũng trở thành nơi dừng chân của những người trôi dạt đó đây. Ông Trương Việt cho biết, gặp thời tiết xấu, đến rạng sáng thỉnh thoảng có người lang thang đến hiệu sách nghỉ ngơi. Trong hơn 1 năm qua, ông Trương Việt gặp du khách đến từ khắp nơi trên cả nước, nửa đêm đến hiệu sách, gọi một cốc cà phê, xem sách, thỉnh thoảng cũng trò chuyện với những người ở hiệu sách, sáng sớm hôm sau họ lại đi nơi khác. Ở thành phố, hiệu sách không những có chức năng giới thiệu văn hóa, mà còn có chức năng làm ấm lòng người.
Sự phát triển của kinh tế ban đêm khiến các bạn trẻ không phải chỉ chìm đắm trong xã giao trực tuyến, mua sắm trực tuyến, mà là ra khỏi nhà, đích thân đi trải nghiệm, cảm nhận, sờ và lựa chọn, trong đó, sự giao lưu giữa người và người, cảm giác hạnh phúc và cảm giác thỏa mãn hoàn toàn khác hẳn với sự trải nghiệm trên mạng.
