Mới đây, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế đã công bố báo cáo nghiên cứu đầu tiên “Điều tra quốc tế về năng lực giảng dạy của giáo viên năm 2018”. Trong chương trình nghiên cứu giáo viên có quy mô lớn nhất thế giới từ trước đến nay này, giáo viên Thượng Hải, Trung Quốc thể hiện xuất sắc trong nhiều hạng mục điều tra. Về việc này, Giám đốc Ban Giáo dục và Kỹ năng của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, ông An-đrê-át Xlây-chơ (Andreas Schleicher) phụ trách triển khai chương trình này đã trả lời phóng viên Đài chúng tôi thường trú tại Pháp.
“Chương trình đánh giá học sinh quốc tế” (PISA) của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế ngày càng được nhiều người Trung Quốc biết đến vì học sinh Thượng Hải giành thành tích xuất sắc trong đợt đánh giá. Người sáng lập chương trình đánh giá này, Giám đốc Ban Giáo dục và Kỹ năng của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, ông An-đrê-át Xlây-chơ cho rằng, thể hiện xuất sắc của học sinh Thượng Hải không thể tách rời những nỗ lực của giáo viên. Ông nói:
“Tôi từng thăm Thượng Hải nhiều lần, văn hóa giảng dạy của Thượng Hải luôn để lại ấn tượng sâu sắc cho tôi, kết quả cuộc điều tra quốc tế về năng lực giảng dạy của giáo viên cũng nói lên điều này. Các giáo viên ở Thượng Hải có văn hóa hợp tác hết sức mạnh mẽ, họ học hỏi lẫn nhau, cùng học tập, nâng cao với các giáo viên khác. Ngoài giờ trên lớp ra, họ cũng dành nhiều thời gian cho học sinh, vì vậy họ rất hiểu học sinh của mình. Có lẽ đây là một trong những nguyên nhân mà học sinh Thượng Hải có biểu hiện xuất sắc trong Chương trình đánh giá học sinh quốc tế”.
Trên thực tế, chính vì phát hiện giáo viên chiếm vị trí quan trọng nhất trong các nhân tố của nhà trường ảnh hưởng đến sự phát triển của học sinh trong quá trình triển khai “Chương trình đánh giá học sinh quốc tế”, ông Xlây-chơ đã lãnh đạo nghiên cứu phát triển và triển khai “Chương trình điều tra quốc tế về năng lực giảng dạy của giáo viên”, thông qua điều tra bằng bảng hỏi dành cho giáo viên và hiệu trưởng, tìm hiểu điều kiện công tác, phát triển chuyên môn và môi trường nhà trường của họ, cung cấp thông tin đáng tin cậy, kịp thời và có thể so sánh cho các nước, cung cấp căn cứ và kiến nghị cải tiến chính sách cho sự phát triển của giáo viên các nước.
Sau 2 cuộc điều tra vào năm 2013 và năm 2015, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế mới đây đã công bố báo cáo nghiên cứu đầu tiên “Điều tra quốc tế về năng lực giảng dạy của giáo viên năm 2018”, điều tra 250.000 giáo viên ở 48 nước và vùng lãnh thổ, là chương trình nghiên cứu giáo viên có quy mô lớn nhất từ trước đến nay. Giáo viên Thượng Hải đứng đầu trong nhiều hạng mục điều tra như chuẩn bị chuyên môn, động cơ chuyên môn, đào tạo thực tập, hoạt động phát triển chuyên môn, hiệu quả giảng dạy và mức độ hài lòng về nghề nghiệp. Vậy, thế mạnh lớn nhất của giáo viên Thượng Hải đến từ đâu? Ông Xlây-chơ nói:
“Ở nhiều nước châu Âu, nhất là ở Mỹ, giáo viên hầu như không có thời gian làm nhiều việc ngoài giảng dạy, giáo viên là nghề nghiệp hơi độc lập. Nhưng, trong án lệ của Thượng Hải, công tác giảng dạy đã tạo nhiều cơ hội cho giáo viên phát triển sự nghiệp, học hỏi, cùng học tập, nâng cao với đồng nghiệp. Như vậy đã tạo môi trường rất có lợi, khiến công tác giáo viên ở Thượng Hải có sức hấp dẫn về mặt tinh thần. Chỉ khiến công tác giảng dạy có sức hấp dẫn về kinh tế là chưa đủ, sức hấp dẫn về tinh thần rất quan trọng, tôi cho rằng Thượng Hải là ví dụ rất tốt về mặt này”.
Theo báo cáo, về mức độ hài lòng đối với công tác ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả và thành quả làm việc thường ngày của giáo viên, tỷ lệ đồng thuận “động cơ làm giáo viên” và mức độ hài lòng về nghề nghiệp lần lượt đạt 92,8% và 95%, cao hơn nhiều tỷ lệ trung bình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế là 88,2% và 62%, tỷ lệ coi giáo viên là nghề nghiệp lựa chọn đầu tiên cũng cao hơn 20% so với tỷ lệ trung bình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế.
Bên cạnh đó, báo cáo cho thấy, tỷ lệ, thời gian và các loại học thêm tại chức của giáo viên Thượng Hải cũng cao hơn con số trung bình. Điều này ăn khớp với quan điểm “học tập suốt đời” mà Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế ra sức đề xướng trong những năm qua. Ông Xlây-chơ cho biết, giáo viên kiên trì học tập suốt đời, không những có lợi cho phát triển chuyên môn bản thân, mà còn nêu gương cho học sinh có được năng lực “học tập suốt đời”. Cách làm của giáo viên Thượng Hải nói riêng và Trung Quốc nói chung rất đáng khẳng định. Ông nói:
“Đối với giáo viên, tiến cùng thời đại hết sức quan trọng, thực hiện học tập suốt đời có nhiều con đường, con đường hiệu quả nhất là cùng học tập với đồng nghiệp. Ở nhiều khu vực Trung Quốc, tôi thấy các giáo viên tập trung lại cùng học tập chuyên môn, phát triển bài giảng mô hình, bài giảng mẫu, cải tiến trong thực tiễn thông qua quan sát bài giảng của các giáo viên khác. Còn phương thức chính thức hơn là trở lại trường đại học tiếp tục học lên cao. Tôi cho rằng, sự phát triển nghề nghiệp quán xuyến từ đầu chí cuối là hết sức quan trọng đối với giáo viên duy trì tiến cùng thời đại, đồng thời cũng nêu gương cho học sinh trở thành người học tập suốt đời”.
Ông Xlây-chơ cho biết, thành tích xuất sắc của Thượng Hải trong chương trình đánh giá học sinh quốc tế đã thu hút nhiều nước hợp tác với Thượng Hải. Tin rằng sự thể hiện xuất sắc của Thượng Hải trong chương trình đánh giá quốc tế về năng lực giảng dạy của giáo viên cũng sẽ thu hút sự chú ý của các nước và vùng lãnh thổ khác, thúc đẩy giao lưu và hợp tác song phương.
Mới đây, Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc ra báo cáo cho thấy, hiện nay Trung Quốc đã vươn lên hàng ngũ các quốc gia có trình độ phổ cập giáo dục trung bình cao. Lúc Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa mới thành lập, tỷ lệ mù chữ ở Trung Quốc là trên 80%; nhưng đến năm 2018, tỷ lệ củng cố giáo dục bắt buộc 9 năm đạt 94,2%, sinh viên đại học và cao đẳng hệ chính quy đạt 28 triệu 310 nghìn, dân số từ 15 tuổi trở lên trung bình tiếp nhận 9,6 năm giáo dục. Đằng sau những con số này là trong 70 năm thành lập nước Trung Hoa mới, sự nghiệp giáo dục, khoa học-công nghệ của Trung Quốc không ngừng phát triển, trình độ phổ cập giáo dục ngày càng nâng cao, năng lực sáng tạo đổi mới công nghệ tiếp tục được tăng cường, đội ngũ nhân tài ngày càng lớn mạnh.
Khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa mới thành lập, trình độ giáo dục Trung Quốc rất thấp, dân số có tố chất văn hóa kém, tỷ lệ nhập học đúng độ tuổi của trẻ em chỉ khoảng 20%, trên 80% dân số mù chữ. Trung Quốc luôn coi trọng phát triển giáo dục cơ sở, từ khi thực thi cải cách mở cửa đến nay, giáo dục bước vào thời kỳ phát triển toàn diện, giáo dục bắt buộc không ngừng được hoàn thiện, giáo dục đại học và cao đẳng ngày càng được tăng cường, trình độ tiếp nhận giáo dục của quốc dân không ngừng được nâng cao. Tính đến năm 2018, Trung Quốc cả thảy có 518 nghìn 900 trường học các loại các cấp với tổng số học sinh lên tới 276 triệu.
Đồng thời, để đẩy nhanh thu hẹp khoảng cách trong giai đoạn giáo dục bắt buộc giữa thành thị và nông thôn, cũng như giữa các vùng miền, khiến trẻ em nông thôn cũng được hưởng giáo dục công bằng và chất lượng cao, Trung Quốc đã khởi động công tác cải thiện toàn diện điều kiện nhà trường cơ bản của các trường học yếu kém trong giai đoạn giáo dục bắt buộc ở khu vực nghèo khó.
Trung Quốc đang thúc đẩy toàn diện phát triển sự nghiệp giáo dục đại học và cao đẳng. Số liệu cho thấy, hiện nay Trung Quốc có 1.245 trường đại học, tỷ lệ nhập học đại học và cao đẳng đạt 48,1%. Trung Quốc đã xây dựng hệ thống giáo dục đại học và cao đẳng có quy mô lớn nhất thế giới, sắp từ giai đoạn đại chúng hóa giáo dục đại học và cao đẳng bước sang giai đoạn phổ cập hóa.
